Berre ei liste
Dei førti (for ikkje å seie femti) beste albuma eg har høyrt i år (av slike som kom ut i år). I ei ikkje heilt tilfeldig rekkefølge, men bra er dei alle.
- Father John Misty – I Love You, Honeybear
Uvanlige kjærleikssongar i eit faderlig sterkt folkpopmelodisk famntak. Der kontrastane lever i beste velgåande. Behaget eksisterer side om side med ubehaget. Uroa luskar i fotspora til roa. Smektande strykarar er ikkje garantistar for at fred og fordragelegheit er neste stasjon. Men det vakre er skånsellaust vakkert, og eg kapitulerte. - Kendrick Lamar – To Pimp A Butterfly
Det er sting i formidlinga, dobbel- og trippeltyding i det uttalte. Det er ein rå poesi i linje etter linje, og ein sonisk nyanserikdom som kontinuerlig held seg på sporet. Det er slikt som er med på å gjere utslaget, i årets mest funky reise. - Ezra Furman – Perpetual Motion People
Song etter song storma den over meg. Energisk i si framferd, melodisk i sitt vesen. Full på fridom og sing-a-long. Ein skikkelig ukomplisert og uimotståelig rakkar viste den seg å vere. Viser den seg framleis å vere. Eg byrjar å få ein mistanke om at den kan ha evig liv. - Sufjan Stevens – Carrie & Lowell
Elleve vakre songar. Folkpopmelodiar som kjem grasiøst smygande, og som blir verande. Elleve sakrale og stille skrik. Hjerteskjerande linjer om sakn, lengsel og uforståelige kjensler. Om ei mor som ikkje var der, og som no er død. - Girl Band – Holding Hands With Jamie
Bråk, til tider eit helsikkes bråk. Men ikkje eit meiningslaust eit. Ein herlig miks av dei motoriske faktene frå krautrocken, den klassiske lågt/høgt-dynamikken, og ei hardcore-innstilling. Noko i den duren i alle fall. - Courtney Barnett – Sometimes I Sit and Think, And Sometimes I Just Sit
Finurlige tekstar som kan kalle fram eit skeivt smil, eller få ein til å grunne litt. I eit laust, ledug og energisk rock’n roll uttrykk der det meste er upolert, og ganske så uimotståelig. - Tame Impala – Currents
Popsongar i ein straum av åttitalets synthlyd miksa med funk og disco, men utan at kjærleiken til sekstitalets psykedelia-tonar er blitt kasta over bord. - Simon Joyner – Grass, Branch & Bone
Ni folksongar der den akustiske gitaren leiar an. Ei halvskakk og vakker songpoetisk ferd inn til svunne draumar og gulna minner. - Ought – Sun Coming Down
Ein postpunkenergi som riv og slit, som koplar på og koplar feil. Mørkesøkande og ikkje heilt ufarlig, men først og fremst livlig påkopla. - TRAAMS – Modern Dancing
Med groovet godt intakt byr denne sør-engelske trioen opp til ein postpunkdans av det friske slaget. - Sleater-Kinney – No Cities To Love
Bandcomeback må ikkje vere traurige greier, det kan gnistre også. Ja nesten «shake it like never before». - Destroyer – Poison Season
Dunkle kammertonar, brunstige blåsarar, og giftig og svartsynt poesi. - Laura Marling – Short Movie
Med litt meir elektrisitet enn tidlegare zoomar Marling igjen inn på tilværets dilemma. - Daniel Romano – If I’ve Only One Time Askin’
Country på gamle måten anno 2015: Trist og friskt. - Sun Kil Moon – Universal Themes
Ein gretten gubbe og hans empatiske sider. - Syntax TerrOrkester – Bydrifter
Rock i original kledning, poesi på reinspikka karmøysk – aldeles storarta. - Punch Brothers – The Phosphorescent Blues
Mandolin. Banjo. Fele. Akustisk gitar. Kontrabass. Slikt blir det fort bluegrass av. Punch Brothers vil det annleis. - Tønes – Vindbrest
Gjenkjennelig surrealisme og underfundig realisme, slik berre Tønes gjer det. - Erlend Ropstad – Det Beste Vi Får Til
Like mykje som songar og viser og slikt vil eg kalle det poesi. - Dig Deeper – How You Spend Your Days
Eit norsk rockeband som lever opp til namnet sitt, og finn skatten. - Protomartyr – The Agent Intellect
Frå avdelinga «nyare postpunk det gnistrar litt av». - Ryley Walker – Primrose Green
Ein angloamerikansk folkrocktone dyppa i jazz og leduge arrangement - Kurt Vile – B’lieve I’m Goin Down
Vile og songane hans går sin slacke gode gang. - Fjorden Baby! – Oh Yeah!
Med koking og loking og det som meir groovy er har bergensbanden skapt gode tilstandar her inne i kroken. - Wolf Alice – My Love Is Cool
Ein kvartett frå London som albumdebuterer med pop i tonane og blod i sikte. - Robert Forster – Songs To Play
Ein ny dose sympatiske popsongar frå den levande Go-Betweens legenda. - Vince Staples – Summertime ’06
Ei dyster og motsetningsfull affære, i eit fortetta sonisk landskap - New Order – Music Complete
Hook er hekta av. Keyboardet er ganske så framtredande. Det same er også ein panoramisk og velgjerande poptone. - Nadia Reid – Listen To Formation, Look For the Signs
Ein albumdebutant frå New Zealand med ein folk/americana tone av det særdeles innbydande slaget på tapetet. - Israel Nash – Silver Season
Ein texanar ifrå Missouri har komme fram til sin psykedeliske sesong. - Viet Cong- Viet Cong
Eit tvilsamt bandnamn. Ei mørk og dyster ferd inn i dei meir dystopiske krokane av postpunken. - Susanne Sundfør – Ten Love Songs
Samspelet mellom slikt som fenger og slikt som har motstand i seg. Spretten synthpop og dunkle strykarar. Susanne Sundfør får med sjølvsagt eleganse slikt til å funke i hop. - Algiers – Algiers
Soul og gospel og postpunk. Full energi, knyta nevar og revolusjon i blikket. - Corrina Repp – The Pattern of Electricity
Skjørt og nakent. Elektrisk og uroleg. Melodisk og dirrande. Verdt å vitje. - The Switch – B For the Beast
Der popen blir innhaldsrik, kaleidoskopisk og skikkelig påskrudd. - Jamie xx – In Colour
Jamie frå The xx sin soloalbumdebut er intrikat og minimalistisk, sakte synthflytande og basskraftig. Fargerik, og rytmisk som ein døsig ettermiddagspuls. - Car Seat Headrest – Teens of Style
Einmannsband. Skranglete låg-fidelity med pophooks og folktristesse. - Beach House – Depression Cherry
Ny forsyning med draumande popsongar på sakte puls. (Eit av to album frå duoen dette året). - Low – Ones and Sixes
Trioen har denne gongen vikla meir elektroniske lydar inn i sine dulmande tonar, utan at det skadar. - Dungen – Allas Sak
Når gitaren og fløyta og groovet finn sin skapnad, og bilder av aude trefylte landskap veks fram, då er eg i Dungens psykedeliske og suggestive verd. Alltid ein god stad å vere. - Panda Bear – Panda Bear Meets the Grim Reaper
- Waxahatchee – Ivy Tripp
- Deerhunter – Fading Frontier
- Young Thug – Barter 6
- Jim O’Rourke – Simple Songs
- Julia Holter – Have You In My Wilderness
- Daniel Kvammen – Fremad I Alle Retninga
- Twerps – Range Anxiety
- Autobahn – Dissemble
- Best Coast – California Nights
Og så har eg lest ein del bra bøker. Strengt tatt har eg vel brukt minst like mykje tid på det som på musikken. Både gamle og årsferske bøker. Av den siste sorten (årsferske i alle fall i norsk omsetting), fekk eg hug til å nemne nokre:
Roberto Bolaño – 2666
Den chilenske forfattaren Roberto Bolaño døydde i 2003, 50 år gammal. Han var då i siste fase for å ferdigstille sitt storverk 2666. Året etter vart boka utgjeven. Sannsynlegvis så godt som i den forma forfattaren sjølv såg den føre seg. I år ligg den så føre i norsk omsetting. Det er ei tjukk bok (940 sider). Den består av fem bøker. Fem forteljingar. På eitt vis separate forteljingar, på eitt vis nestar dei seg alle i hop i den siste forteljinga. Boka kvalifiserer tvillaust til karakteristikken «ein mangslungen og gåtefull roman». Den er ikkje fullt ut til å forstå. Den går fleire vegar. Hovudvegar, sidevegar, grusvegar, gjengrodde vegar, blindvegar. Den fylgjer desse vegane med ein desperasjon i seg. Og skildrar lidenskap og djevelskap, galskap og draumar. Den er ambisiøs så det held. Den er ein feber av ei bok, og eg må så definitivt lese den fleire gonger.
Elena Ferrante – Mi briljante venninne / Historia om det nye namnet
To bøker, halvparten av ein kvartett. Napoli-kvartetten.
Med eit direkte språk, fritt for dilldall, fortel Elena Ferrante ein medrivande historie om oppvekst, vennskap, kjærleik, fiendskap, vald og makt (og meir til). Sentralt i historia finn vi forteljarstemma til Lena og hennar venninne Lila, og det kontrastfulle vennskapet mellom desse to — både blømande og destruktivt, både støttande og rivaliserande. Lena kjempar seg, til trass for si låge sjølvkjensle, utav kvartalet og til ei universitetsutdanning. Lila, den tøffe og kreative, blir att der og kjempar ein slags sjølvdestruktiv kamp med mann, nabolag og mafiaen.
Bøkene er omsett til levande nynorsk og har ei skikkelig pageturnerkraft (i løpet av 2016 vil kvartetten bli fulltalig).
Patti Smith – M Train
For nokre år sidan fascinerte ho med historia om vennskapet mellom seg og Robert Mapplethorpe (Just Kids). Denne gongen møter vi i hovudsak den godt vaksne Patti Smith. På reise til Berlin, til Mexico, til Japan, eller vandrande rundt i New York (særlig då til stamkafeen sin på hjørnet). Innimellom vitjar ho, i tankane, tida ho hadde med ektemannen sin Fred Smith (fram til han brått døydde i 1994). Ho deltar på ein konferanse om polarforsking, vitjar Frida Kahlo museet, ser på engelsk krim på eit Londonhotell, men ikkje minst fortel ho om litteratur ho er glad i. Og det er i dei passasjane eg kanskje synk djupast inn i boka. Når ho fortel om sin kjærleik til bøker av Jean Genet, Sylvia Plath, Michail Bulgakov, W.G. Sebald, Haruki Murakami, Roberto Bolaño, og så vidare.
Side etter side driv så makelig og godt forbi, heilt naturleg, assosiativt og sympatisk.
Jonathan Franzen – Renhet
Ikkje Franzen si beste bok (Den tittelen kjempar framleis Korrigeringer og Frihet om), men på sitt vis ei absolutt fengslande nok bok. Skitnare enn tittelen tyder på. Fortalt frå perspektivet til fleire av bokas karakterar, men med den unge kvinna Pip som hovudaktør. Eit namn som bringe tankane i retning Dickens-klassikaren Store Forventninger. Og noko Dickens er det vel kanskje over måten fleire av karakterane blir skildra på. Boka går fram og tilbake i tid. Femner mellom anna ein historie frå det delte Berlin, og tar føre seg internettets overvakings- og publiseringsmogelegheiter. Franzen har sannsynlegvis ein politisk intensjon med desse perspektiva. Personleg synst eg at han er betre, ja drivande god, når han teiknar opp sine romanfigurar på godt og vondt, og skriv fram strålande dialogar.
Og ikkje heilt ny av året, men gjenutgitt som trilogi i år, Jon Fosse sine tre eineståande kortromanar Andvake/Olavs draumar/Kveldsvævd:
Utanfor tid og rom, i eit suggererande gjentakande språk fortel Fosse historia om to (Alida og Asle) som elskar kvarandre. Ei vakker kjærleikshistorie. Samstundes: ei uhyggelig historie, ei historie som også inneheld død, sakn og bitter fortviling. Den er ikkje festa fast i slikt som logisk sett nødvendigvis kan skje akkurat slik det her skjer, den har noko bibelsk og legendeprega over seg, men gjer likevel frå seg ei kjensle av å vere rå røyndom, ei dirrande kjensle av at dette handlar om ekte levande menneske. Slike som elskar og frys og kjempar og gjer handlingar som ikkje kan rettast opp att.
Det er vakkert, det er trist, og det set evigvarande spor.
Blåsarar og strykarar og ei røyst i beherska flyt. Horn frå E Street og kammertonar frå Big Star sin tredje. Men Dream Lover og Bangkok er ikkje to gamle Alex Chilton låtar, ikkje denne gongen. Denne gongen er det to ganske så ferske Dan Bejar låtar. Frå kvar si side av Poison Season. Dream Lover kjem nedover gata som ein andpusten Young Americans. Det er full blås, absolutt full blås. Men songaren prøver å halde det litt meir avmålt. Der han syng om eit par «lovers on the run», blant skilt som seier «This Way», i seine nattetimar, i tidlege morgontimar … «oh shit, here comes the sun». Bangkok kjem frå ein annan stad. I noir og neon sit det ein fyr, heilt i ro, og minnest. Rundt han talar pianoet og fiolinane vemodig i eit jazzig tonebilde. Sunny heiter fyren og han har sett Bangkok, han har levd og han har reist og han har sett langt meir enn Bangkok. Ein trompet kjem inn, og hissar seg etter kvart litt frilyndt opp. Men ikkje før Bejar fleire gonger har gjentatt songens gåtefulle og poetiske klimaks:
Popkroken 