Category Archives: 80-talet

Des12

The Triffids – Born Sandy Devotional

Posted on by
Standard

Eit stort australsk rockeband, og ei plate som har tolt tidas tann.                                  10

Bilderesultat for born sandy devotional the triffids

Siste vers:

I wake up in the morning
Thinking I’m still by your side
I reach out just to touch you
Then I realise
It’s a wide open road
It’s a wide open road

Med framifrå metaforar henta frå eit både verkeleg og eit mytisk Australia skildrar David McComb avstand og sakn på gripande vis. Vegen fram til siste vers har sine brente bruer, sine tapte illusjonar, men først og fremst er den kjenneteikna av vidstrakte aude landskap. Songen er enkel, songen er stor. Stor i si fyndige og lengselsfarga melodidrakt. Fremja gjennom keyboardlinjer som høyrest ut som milde fløytetonar, ranke gitarakkordar, eit maskinelt trommebeat og bassen som rullar rundt det, og ikkje minst trommeslaga som fleire gonger stikk innom og piskar songen framover, og oppover. Stor er den også i kvar uttalt linje David McComb legg bak seg av fortvila lengsel. Formidla direkte frå eit bryst iferd med å eksplodere. Wide Open Road er både lyden av noko fjernt og mystisk og noko nært og veldig gjenkjenneleg. Tretti år etter at den dukka opp kan ein finne den på lister over dei beste songane frå Australia. Og så er den vel sjølve kvintessensen av kva The Triffids var den gongen på midten av åttitalet då dei skapte sitt meisterverk Born Sandy Devotional.

Før det, fleire år før det, i siste halvdel av syttitalet hadde David McComb og Alan «Alsy» Mac Donald funne i hop. Oppdaga punk, og byrja å spele punk. Der dei trava rundt i gatene i verdens mest isolerte storby, Perth, på den australske vestkysten. Særleg var det New York-scena som opptok dei (Velvet Underground, Patti Smith, Talking Heads, Television). Etter nokre kortvarige punkbandforsøk vart så The Triffids fødd i 1978. Bandmedlemmer kom og gjekk, men David McComb som kreativt overhovud, låtskrivar, songar og gitarist var der heile tida. Rimeleg trygt på plass bak trommene var også stort sett Alsy MacDonald der. Heilt fram til bandet smuldra bort i 1989, etter albumet The Black Swan (ein for så vidt høvelig tittel på ei svanesong det).

David McComb skreiv drøssevis av songar i sine unge år. Spelt inn blei dei også, og gitt ut som sjølvfinansierte kassettutgjevingar. Seks i talet, i åra 1978-81. I 1982 kom eit par ep’ar på uavhengige plateselskap. Før det som blir rekna som deira debutalbum, Treeless Plain, såg dagens lys i 1983. Ein absolutt sjanger skal eg vere forsiktig med å plassere det dei laga i desse åra under (blant anna fordi eg slett ikkje har høyrt alt). Men la meg noko upresist kalle det folkrock med både countryspor og støyande tildragingar. Til felles har det, alt saman, at det i si tid blei tildelt særdeles lite merksemd. I alle fall i heimlandet. Rough Trade Records i London hadde imidlertid snappa opp debutalbumet, og ein etterfølgande ep (Raining Pleasure), og platene hadde fått ei ikkje heilt ueffen mottaking i engelsk musikkpresse. Så bandet drog derfor like greitt til London, og slo seg ned der.

Arbeidet med album nummer to starta. Gil Norton blei hyra inn som produsent. Ein ung mann frå Liverpool som på den tida var relativt fersk i faget, men som seinare skulle skaffe seg eit solid rykte gjennom sitt arbeid med bl.a. Pixies, Throwing Muses, Foo Fighters og Patti Smith. Eit band denne Norton på den tida allereie hadde vore involvert med var Echo & the Bunnymen, og deira mektig flotte album Ocean Rain. Ja av alle britiske postpunk-album er det vel nett dette albumet Born Sandy Devotional nærar mest slektskap til. Eit slektskap som handlar om korleis det nakne og heimsøkte glir ut i det storslagent vakre og meislar seg fast der.

Før innspelinga av Born Sandy Devotional starta lufta David McComb nokre tankar om korleis han såg føre seg at plata skulle bli. Det skulle ikkje bli eit album beståande av eit samansurium av låtar han hadde liggande. Han ville skrive nye songar, og det skulle vere eit tema. «The theme will be unrequited love but the language will reach way above and beyond that» slo han fast. Eg vil hevde at han på det ferdige albumet oppfyller sine ambisjonar.

Born Sandy Devotional kjem ikkje smygande. Heilt utan innleiing, utan varsel stormar McComb si svaiande røyst inn i bildet med det same. «No foreign pair of dark sunglasses will ever shield you from the light that pierces your eyelids» syng han, og er i gang. The Seabirds er i svevet, og albumets tone blir satt. I eit australsk lys, frå eit eksiltilvære i London. Songen dirrar og den vaklar, blant psykiske strykarar og eit lengtande gitartema. Men det er snert i trommeslaga, og grunntonen er solid. Songtekstens hovudperson kjenner seg ikkje solid, han snublar, han blør, og ei kvinne spør «Are you drinking to get maudlin or drinking to get numb?».

Albumcoveret er eit foto frå Mandurah, ein liten australsk kommune sør for Perth. Vi ser eit fragment av landskapet Born Sandy Devotional er fødd utifrå. Vi ser strand og sand og mudder. I barndomsminne-songen Estuary Bed er det nett i dette utsnittet David McComb lar forteljinga vandre. Frå det idylliske barndomsbildet som no er ugjenkalleleg historie og over i ei notidig rastløyse som ikkje er historie. «Sleep no more, sleep is dead» syng ein Macbeth-inspirert McComb. «Sleep no more on the estuary bed» syng ein McComb som har opplevd illusjonar forvitra.

Born Sandy Devotional er ein albumtittel eg har grunna over. Den er ikkje heilt til å forstå, samstundes som den fortel ein god del om kva dette handlar om. Om fødestaden, om sanden, strendene, om å gje seg over. I tittelkuttet handlar det om ei jente, født Sandy Devotional. Og om han som tilber henne. Men tittelkuttet er ikkje ein del av det opphavlege albumet. Det dukka først opp, i ei halv utgåve, på albumet som fylgde ikkje så lenge etter, In the Pines. Fullversjonen – motorisk og bass-sterk – er først å finne på ei remastra utgåve av Born Sandy Devotional som kom i 2006, som ei tjueårs-markering. Der er det ein del andre låtar bandet dreiv på med på midten av åttitalet også. Slike som ikkje trumfar songane som i si tid hamna på plata. Då med mogeleg unntak for nettopp tittelkuttet, samt den sonisk kranglevorne Time of Weakness.

Tilbake til dei originale rillene. Der dukkar det etter kvart opp ein Chicken Killer. I ein song med eit vilt driv. «I knelt I aimed I missed I ran» erklærer songaren innleiingsvis, og hiv seg så inn i ei opprivande rock’n roll-ferd om kjærleik og død, og med få spor av ein lykkeleg slutt. To av songane der er det kvinna i bandet, Jill Birt, som syng. Begge har eit vesen som nærar slektskap til den engelske folktonen. På nokså ulikt vis. Tarrilup Bridge kan sende eit gufs ned ryggrada, medan Tender is the Night spreier ein melankolsk varme.

Skulle eg lage ein liten topp tre frå Born Sandy Devotional, ja så veit eg ganske så klart kva trekløver som hadde blitt med. Wide Open Road har eg presentert allereie. Ved sida av den ville Lonely Stretch ha regjert. Eit intenst drama med postpunk-bass og rivande takter fora på blues og gospel og støy. Bandet hadde nok drukke ein bra dose av Nick Cave & The Bad Seeds sitt debutalbum før dei hamna utpå dette køyret. «I took a wrong turn off of an unmarked track» opnar McComb og fortel så ei fortvila beretning om å hamne på villspor i eit landskap utan referansepunkt. Etterkvart kjem natta luskande og villreida veks. Då handlar det om ei kvinne også. Ei hovudpersonen har gjort urett. Angeren slår gnistrar rundt songaren i det han kastar seg over ei gammal gospelhymne som eit siste forsøk på å finne trygg grunn. – «Rock my soul in the bosom of Abraham, Guide me back to the bosom of Abraham».

Aller best av dette trekløveret er Stolen Property. Ein song eg no, i tretti år, har følt meg inderleg heime i. Ein ballade som flyt i både melodisk medgang og sonisk motstand. Av det slaget ein fort kan ty til ord som sfærisk, episk og mektig for å beskrive. Men ikkje det meir problematiske ordet svulstig. Stolen Property hamnar aldri der, ikkje i nærleiken ein gong. Den gror og den gjentar, den veks og den gjentar, den flyt og den høgg, og den er inderleg og ufatteleg vakker. Men den lar det vere med det. Den har eit vagt slektskap til Springsteen-låta Drive All Night. Stolen Property har også natta i seg, men den startar i regnet.

There’s someone standing in the rain like they have no place to go
Maybe that someone is you, maybe someone you don’t want to know

Songaren talar til eit Du. Det kan like gjerne vere ein måte å halde avstand til seg sjølv på. Etter nokre strofer blir så denne Du til «Darling», og eg anar ein viss sarkasme hos songaren når han slenger ut linjer som: «Darling you are not moving any mountains, You are not seeing any visions, You are not freeing any people from prison». Midtvegs i songen skjer det eit nytt skifte. Songaren oppmodar til å «let her run away». Så vender han seg til denne Du att, med tankar om henne – «She can’t hurt you now… She don’t belong here any more». Og så litt seinare, ei linje som er i slekt med sitatet eg starta omtalen med, frå Wide Open Road: «Reach out it’s getting darker now she’s not there». Før songen til slutt sluttar ro med seg sjølv i form av eit gjentakande «This is stolen property».  Her er melankoli og tristesse så det held, men songen har også ein liten sigerstemning i seg. Og ja, den har lutrande evner. Eg veit det, eg har prøvd det, fleire gonger.

 The Triffids blir framleis, i 2016, booka til ein og annan konsertarena. Men utan David McComb. Han døydde, etter ei lengre tid med helseproblem, i februar 1999, knapt 37 år gammal.

 

TIDAL: THE TRIFFIDS – BORN SANDY DEVOTIONAL

Okt11

Joy Division – Still

Posted on by
Standard

Det heile er over. Her er nokre spor som hadde blitt til overs. Det var nok minst ein grunn til det.

cover  Still er av desse albuma som er blitt til mest fordi ein desperat plateselskapssjef ikkje klarer å innsjå at historia faktisk er slutt. I dette tilfellet Factory-sjef Tony Wilson. Det vert, som det plar bli i slike tilfeller, ein epilog som ikkje på noko vis maktar å yte forhistoria rettferd.

Joy Division var for mykje Ian Curtis til at det kunne bli noko meir etter den 18. mai 1980. Ein planlagt USA-turne gjekk fløyten, eit mulig gjennombrot gjekk fløyten, og nye plater likeså. Men ratt alle låtane dei hadde spelt inn hadde ikkje funne vegen til verken Unknown Pleasures eller Closer, eller andre vegar for den saks skyld. Dei låg halvgode eller halvferdige i skap og skuffer utan at nokon hadde tenkt at dei skulle bli så veldig mykje meir enn det. Det vart dei heller ikkje. Men på Still skulle dei.

Still er altså ikkje Joy Division sitt tredje album. Still er det som vart til overs, pluss Dead Souls. Dead Souls hadde vore ute før, saman med Atmosphere. Men berre som ein singel i 1500 eksemplar vedlagt eit fransk magasin. Og den fekk ikkje vere saman med Atmosphere når denne litt seinare kom ut som singel i større opplag.

Hadde Wilson heller satsa i retning av å samla saman desse magiske «ikkje-album» singlane som Joy Division i beste The Beatles ånd hadde på samvitet sitt. Transmission, Love Will Tear Us Apart og Atmosphere. Så hadde Still vore på god veg til å bli eit strålande album. I alle fall om ein plussa på med Digital frå ein Factory-samling (Ja kvifor er ikkje den her når det trass alt er funne plass til den svakare Glass frå same samling?). Og så har vi sjølvsagt gode b-sider som Novelty, These Days og ikkje minst Dead Souls. Og så, og så. Men Wilson ville det altså annleis.

Alle låtane nemnt i førre avsnitt, og meir til, er forresten å finne på samleplata Substance som kom nokre år seinare. Nykommarar gjer gjerne lurt i å starte sin Joy Division løypebane med det albumet. Dei skal i alle fall ikkje starte med Still. For Still er ein parentes grunnlagt på parentesar.

Utanom Dead Souls då. Dead Souls er blant dei sånn cirka 10-12 låtane som kjempar om tittelen beste Joy Division-låt. Ein monumental wall of sound sak, med eit seierrikt gitartema, og ein ropande lengsel i seg.

Elles? Vel, The Sound of Music er ei bra låt, der den skjær seg ganske så nådelaust fram gjennom piggtråd og eld, og går «higher, higher, higher». Bra er også Ice Age, der kvartetten går til verket i energisk punkmodus. Medan The Kill har eit krakilsk og slett ikkje ueffent sonisk vesen, og ein Ian Curtis som må sloss litt for å bli høyrt.

Still er i sin originale vinylutgåve eit dobbeltalbum. Der den eine skiva er eit live-opptak av den aller siste konserten til bandet (helde i Birmingham, 2. mai 1980). Eit opptak som startar med Ceremony, som jo skulle bli New Order sin første singel. Denne utgåva har nok meir historisk enn eksplisitt musikalsk interesse. Mellom anna blir Ian Curtis sin vokal noko drukna i ein ikkje altfor dynamisk miks. Dynamikken betrar seg utover i opptaket, men eg får ei kjensle av at dette nok ikkje er av Joy Division sine mest minneverdige konsertar.

Då trur eg nok konserten ein finn på bonus-CD’en som fylgjer denne nyutgjevinga, var ei meir eksplosiv affære. Det er i si tid gjort på ekte bootlegging vis av ein Duncan Haysom i High Wycombe. Og har ein uraffinert lyd som klarer å fange ei rå nerve som må ha vore i lufta der den februarkvelden. Eit betre opptak, enn det som er gjort av same mann, og som er lagt ved som bonus til Closer.

Still. Dette er nok albumet ein plasserer nedst på lista når ein skal i gang med å handle inn lyden av Joy Division.

5/10

Først publisert på Groove.no (i 2007)

 

Okt9

The Stone Roses – The Stone Roses

Posted on by
Standard

Med ei sjølvsikker samansmelting av den evige poptonen og den groovy danserytmen skapte Stone Roses noko som alltid vil skine.

cover  Tida er ikkje lett å få tak på, den står aldri stille. Den kjem og den går, og det meste legg den bak seg. Gårsdagens gode idé, har kanskje ikkje same susen over seg i morgon. Det meste ein gjorde i fjor har for lengst hamna i gløymeboka. Og om hundre år er allting gløymt, sa ein diktar ein gong. I fylgje ein gammal klisjé skal den også være utstyrt med ei tann, denne tida, som slett ikkje alle tåler like godt å stifte kjennskap med. Frå lovmakarar til skomakarar, frå matprodusentar til plateprodusentar, frå lyrikarar til musikarar.

Ta nå til dømes den der såkalla Madchester-scena frå det seine 80-talet (og nokre år inn på nittitalet). Korleis har tidas tann fare med den tru? Spurde eg meg nylig. Happy Mondays – Kinky Afro, The Charlatans – The Only One I Know, James – Sit Down, Inspiral Carpets – This Is How It Feels? Det nærmar seg vel tjue år sidan eg høyrde på fleire av desse. Så eg fant dei fram, og tok ein lytt. Og? Vel, The Charlatans er jo eit bra band, og deira album Tellin» Stories er eit sterkt og stadig like friskt eit. Når det gjeld resten av bølingen handlar det vel mest om ein og annan enkeltlåt, og ei moro som ein gong var men som i grunn er over.

Men det finst eit unntak. Eit gedigent unntak. Ei plate. Den tok eg ikkje fram. For den tar eg rett som det er fram. Den er noko meir. Meir enn ei scene anno 1989. Sjølv om den vel surfa høgast på bølgja som denne scena laga – ja er sjølve symbolet på scena – dampa den ikkje bort då bølgja stilna av. Den gjorde seg fri frå bølgja. Og etter kvart kunne ein konstatere at den er laga av slikt som tida tar med seg vidare. The Stone Roses si sjølvtitulerte debutplate.

Det er ingen sjølvsagt sak at det skulle bli slik. Dei tumla rundt i Manchester frå tidleg åttital, spelte i ulike band. I skuggen av The Smiths, New Order, og det meste. Stone Roses-namnet gav dei seg sjølve midt på åttitalet. Utan at så veldig mange fleire la merke til dei av den grunn. Ei plate blei imidlertid spelt inn, med legendariske Martin Hannett (Joy Division, The Buzzcocks, Magazine) som produsent. Dei likte den ikkje, så dei gav den ikkje ut. (Den kom ut elleve år seinare, mot bandets ynskje, med tittelen Garage Flowers. Og vitnar om at Stone Roses i 1985 var eit middelmåtig postpunk-band.)

Ein single (So Young) frå innspelingane gav dei likevel ut. Til bortimot null respons. I eit desperat forsøk på å endre på dette tok dei eit nattlig raid gjennom heimbyen og skreiv bandsignaturen på vegg etter vegg. Og fekk dugelig kjeft dagen etter. Var dette eigentlig liv laga? Må dei ha byrja å tenke. Hmm, kva med å lage ein popsong? Var det ein som ytra. Og så vart gjort. Sally Cinnamon blei namnet. På popsongen. Dei spelte den inn, med ringande gitarlyd, og høyrdest i grunnen ganske så annleis ut. Ganske så bra også. Men verda gjekk ikkje av hengslene, og bassisten ville ikkje vere med på leiken meir. Det var då underet skjedde, seier soga. Mani kom inn i rommet, aksla på seg bassgitaren, og eit nytt groove vart fødd. Og sjølvbildet ekspanderte.

«Vi er det viktigaste bandet i verda» fortalte songaren Ian Brown til NME i desember 1989 (eit halvår etter at debutalbumet hadde komme ut), «fordi vi har dei beste songane, og vi har ikkje eingong byrja å vise fram potensialet vårt endå». Vel, hovmod står for fall heiter det. Og fallet kom. Potensialet som skulle blomstre, og blomstre, det visna hen. Gjennom gjentakande kranglar med plateselskapet, dryge porsjonar dop, og humørlaus stormannsgalskap visna det hen. Så når dei endelig var klare, fem år etter debuten, med sin Second Coming, viste dei seg å berre være eit band blant mange andre. Og snart var dei ikkje det ein gong. Dei var oppløyst. Men alt dette, det var slikt som skjedde etterpå. Etter at dei hadde vist fram potensialet sitt.

For uansett kva Brown måtte meine, potensialet sitt viste dei fram på debuten. Og det var bra nok det. John Squire spelar gitar som han malar bilde, i fargar. Flytande, klare fargar, med innspel av noko forstyrrande. Psykedelisk. Skinande droner og ringande akkordar. Enkelt og greitt, sublimt og intrikat, og 1967. Som om bandet hans stod på plakaten midt mellom The Byrds og Love. Men groovet kjem frå ein annan stad. Det har tempo i seg, det har besøkt eit houseparty og ti, det er bitande, slepande og funky, ei drivande, dansande kraft.

«I wanna be adored» syng Ian Brown. Manande. Plaga. Eg dannar meg bilde av ein Dorian Gray-slekta skikkelse som vil bli beundra for sitt ytre, men som har eit herja indre, svartare enn synda. «I don’t have to sell my soul, he’s already in me» syng Brown. Slepande. Djevelsk. Og gjentek det, innimellom det stadig tilbakevendande mantraet om å bli beundra. Andre linjer finst knapt i den songen. Opningssongen. Dei er i gang.

«Your final flight can’t be delayed» syng Ian Brown. Hutrande. Og bandet spelar illevarslande. Det handlar om død. Det handlar om Made Of Stone. Refrenget er annleis. Det er songaren sine fantasiar kring ein situasjon. Fortalt i lyst klingande popmelodiske former. Men slik er det ikkje i versa. Dei er midt i situasjonen. Midt i ei bilulukke. Den som tok livet av malaren Jackson Pollock i 1956. Ein malar som bandet, og spesielt John Squire, hadde eit nært forhold til. Dei leika endåtil litt med tanken å ha eit Pollock-maleri som cover på debutplata, men måtte erkjenne at det ville bli i dyraste laget å få til. Så John Squire laga i staden eit «Pollock-maleri» sjølv. Inspirert av ein av songane på plata. Bye Bye Badman. Som igjen skal vere inspirert av ein dokumentarfilm om studentopprøret i Paris våren 1968 (som Squire og Brown nylig hadde sett). Derfor er trikoloren med i bildet. «In this citrus sucking sunshine, I don’t care you’re not all there» syng Brown, og referer til studentane som sug på sitroner for å dempa verknaden av tåregassen som denne Badman sender over dei. Derfor er det tre sitronskiver med i bildet. «I’m throwing stones at you man … I’m gonna make you bleed» syng Brown, i rolla som opprøraren med «bad intention» som ikkje finn anna våpen enn steinen. Og songen dansar luftig og lett, som ein kontrast til sitt aggressive og opprørske innhald. Eit innhald som lett kan flyttast i tid og rom, til ein annan situasjon enn Paris 68. Eit innhald som det også kan leggast andre meiningar inn i enn gateslag mellom revolusjonære og makta. For Stone Roses er på ingen måte eit agitatorband, sjølv om dei også har andre songar ein kan tolke i politiske retningar.

Eg har høyrt nokon meine at kvinna i Waterfall eigentlig er gamle England, og den ho prøver å stå opp imot, eller snarare rømme i frå er USA. Kanskje det? Sjølv opplever eg vel songen meir som ein kamp på det personlige plan. Om ei kvinne som har sett seg føre å trasse motgang og jantelover, for så å «carry on through it all», og til slutt segla av stad med sigerens vind i ryggen. Og ein magisk Squire-solo i øyregangane. Det strøymer ein ekspanderande optimisme ut ifrå Waterfall. Etterpå kjem dens vonde tvilling og prøver å bryte tilstanden ned. «Don’t stop, isn’t it funny how you shine?» lyde det åtvarande mantraet. «Har vinden snudd?» blir det kviskra mellom linjene, og den psykedeliske baklengsdjevelen prøver å ta herredøme over Squire sin gitar.

Dei er altså ikkje eintydige i det dei formidlar, og takk for det. Men i eitt minutt opplever eg dei ganske så eintydige. Det er i den vesle akustiske visa Elizabeth My Dear. Der Elizabeth er dronninga, og meldinga er klar: «I’ll not rest till she’s lost her throne». Då slår nok hjertet ganske så annleis for jenta i She Bangs The Drums. «I hear my needle hit the groove» syng Brown og svevar inn i ein drivande fengande hyllest til henne han ser for seg skal bli både den første og den siste. Annleis slår også hjertet for jenta, og ikkje minst hjertet til jenta, i den heftige hymna This Is The One. Eit nummer der driftene og det store klimakset har hovudrolla. «This is the one, this is the one, oh this is the one, I’ve waited for».

Avslutninga er eit forrykande åtak. På ein person – «you’re a no-one nowhere washed up baby who’d look better dead» –, eller på kristendommen – «don’t waste your words, I don’t need anything from you». Eller begge deler. Sjølv plasserar songaren seg i ei frelsarrolle – «I am the resurrection and I am the light, I couldn’t ever bring myself to hate you as I’d like». Blasfemien rår, Mani spelar bass som om han tenker «We’ve Gotta Get Out Of This Place», og i tre og eit halvt minutt er dette ein snerrande og eldfull poplåt. Så går bandet progdjevelen i møte, dansar inn i eit suggererande funky syndefall, kveikjer opp den elektriske gitaren, og gjer seg ikkje før åtte minuttars merket er passert. Noko det sjølvsagt heller ikkje er den minste grunn til.

Før året er omme gjer dei ut singelen Fool’s Gold. Ei låt eg reknar som albumets uoffisielle tolvtelåt. Den er så bra at det fortener den i alle fall. Eit stykke episk funk om dekadense, dop og grådigheit. Slike ting som vel kanskje var ein medverkande årsak til at dei aldri fekk vist fram potensialet sitt igjen. Men du verden som dei viste det i 1989.

10/10

Først publisert på Groove.no (i 2012)

Okt7

Joy Division – Closer

Posted on by
Standard

Det finst ikkje mange plater like dystre som Closer. Det finst ikkje mange plater like bra som Closer.

cover  Eg vart først kjent med Joy Division etter at det heile var over. Det aller første møtet fant stad eit par veker etter at Ian Curtis hadde satt sluttstrek på det mest tragiske av vis. Det var på radioen hos Harald Are Lund. Han fortalte om denne unge songaren som hadde hengt seg, og så spelte han ein heilt ny singel, Love Will Tear Us Apart. Eg tenkte; noko så trist, noko så ufattelig einsamt, noko så vakkert.

Men det var sommar, det var ferie, og det var vel ikkje akkurat dette eg skulle bruke den til. Borte vart det like fullt ikkje, dette augeblikket. Magi plar ikkje bli det. Så før sommarferien var heilt over, var både Love Will Tear Us Apart og Closer i hus.

Min første runde med Closer klarte eg ikkje å fullføre. Det var kveld og eg var åleine om å vere vaken. Eg byrja ane uråd allereie nokre sekundar inn i Atrocity Exhibition. «Asylums with doors open wide» song Curtis, og eg var ikkje eit sekund i tvil om at han stod der, midt i døropninga. Dette var noko anna. Dette hadde eg aldri høyrt før. Aldri. Dette var iskald klaustrofobisk angst. Dette var skummelt. Eg stengte skoddene, la meg djupt ned i senga og høyrte Curtis invitere meg inn. «This is the way, step inside». Eg var meir enn usikker på om eg ville takke ja til den invitasjonen.

Eg var ein unggut frå dei grisgrendte strøk. Eg hadde dei siste par åra, sånn heilt på eigehand, byrja rota meg inn i rock’n roll. Eg hadde blitt forelska i Patti Smith der ho elektrisk rasa rundt på scena og song «because the night belong to lovers». Ljomen av London Calling var aldri langt unna. Og nyleg hadde eg golva fullstendig av Magazine sin fabelaktig tverre Song From Under the Floorboards. Men eg var ikkje førebudd på Closer. Eg trudde eg skulle få meir Love Will Tear Us Apart. Og det fekk eg. Men berre så altfor mykje, og meir til. Eg kom meg til vegs ende av side 1. Eg tok, med ikkje altfor stort mot, fatt på side 2.

Eg kom ikkje langt inn i Heart And Soul før eg berre fekk nok. «Heart and soul, one will burn». Det vart for skremmande. For djupt ned i ein mørk og gufsen kjellar. Den fyren må ha hatt ei smerte større enn noko menneske er meint å bere på, tenkte eg. No står han der, gustenbleik og makteslaus, midt i det store mørkret, i ferd med å ta sin einaste venn undergangen i handa. Eg vil ikkje vere med på dette her meir, konkluderte eg.

Eg trur det tok ein månad før eg i det heile drista meg til å sjå på albumet igjen. Eg stira inn i eit gravkammer. Eg putta den inn i hylla att, og fant i staden fram til The Correct Use Of Soap. «I am angry, I am ill, and I’m as ugly as sin, my irritability keeps me alive and kicking», song Howard Devoto. Eg var heilt med på notene.

I musikkpressa skreiv dei masse om Ian Curtis. Ei myte, om ikkje ein ny religion, var i ferd med å gro fram. «Ian Curtis died for you» stod det å lese i ei engelsk musikkblekke. Dette vart berre for sjukt. Like lite som andre som har fått slikt hengande ved seg, like lite døydde Ian Curtis for andre enn seg sjølv. Djupt deprimert, vaklande mellom si kone og vesle dotter og ei belgisk elskerinne, og fullstendig nedkjørt på epilepsimedisin, sette han seg ned ein maikveld og såg ein Herzog-film. Etterpå lytta han til Iggy Pop sin The Idiot. Om morgonen den 18. mai fant Deborah Curtis han hengande på kjøkkenet. Død. Punktum.

La oss ta vegen til tampen av 1980. Til platehylla mi. Closer stod der enno. Ikkje rørt på to månader. Det var ein søndag føremiddag. Ute hadde årets første snø lagt seg. I etasjen over var det radiogudsteneste, eg høyrde ljomen av «gjer døri høg, gjer porten vid» i det fjerne. Eg satt på golvet i lotusstilling og lurte på kva plate eg skulle løfte over på tallerken. Brått kom eg i hug at det var eit eller anna om vide dører på den der Closer-plata også. For tredje gong hadde eg Closer mellom henda. Eg studerte først dette coverbildet som kanskje kunne vere av Jesus på lit de parade, og tre syrgjande venner. Parallellar raste sjølvsagt gjennom hovudet. Eg visste at plata kom ut to månader etter at Curtis gav opp. Men eg hadde også høyrt at coveret vart bestemt to månader før.

Lys til sinns som eg var denne føremiddagen tok eg like fullt sjansen. «This is the way, step inside» song Curtis denne gongen også. Eg tok meg sjølv i å nikke forsiktig, og eg såg fingrane på venstre hånd danse, nesten lystig, i takt med Stephen Morris sitt rullande ur-rytmiske trommetema. «See mass murder on a scale you’ve never seen» song Curtis. Eg såg ut på snøen. Den var stadig like kvit. «This is the way, step inside» song Curtis. Eg tok sjansen. Eg steig inn.

Eg skal ikkje no hevde at då Curtis 40 minuttar seinare med ustø stemme stiller spørsmålet «where have they been?» så var eg fortapt i Closer. For det var eg ikkje. Men eg var ikkje lenger redd for at den skulle dra meg ned i djupet. Eg høyrde ikkje lenger berre uuthaldelig angst. Eg høyrde også noko uimotståelig vakkert. Og eg kjente på eit groove som gjekk rett i magen. Så dermed, sunt eller ikkje. Closer kom nærmare. Closer byrja å ete seg inn på meg. Closer greip tak i meg.

The past is now part of my future, the present is well out of hand, the present is well out of hand.

Då er eg vel komme dit at eg kanskje bør stanse opp litt for å stille spørsmålet; har eg latt meg forføre av desperasjonen og kapitulasjonen til ein rådvill mann?

Eg trur ikkje det er der forføringa er å finne. Den er det nok Joy Division og slett ikkje Ian Curtis åleine som står bak. For det er heile uttrykket som rammar meg. Ikkje like eggande og manisk groovebasert som på Unknown Pleasures. Men meir variert, og mindre i balanse. Closer jagar, stampar, vaklar og kryp. Den kan vere frontal, frenetisk og kantete, men også monumental og sakral. Den er Peter Hook sine urovekkande basslinjer, Stephen Morris si miskunnlause tromming og Bernard Sumner sine vekselvis desorienterte og velorienterte gitar- og synthframstøyt. Den er Martin Hannett sin klargjerande og romskapande produksjon. Og sjølvsagt, den er Ian Curtis si lidande og framandarta dommedagsrøyst.

Så kan ein hevde, og det sannsynlegvis med rette, at det Curtis syng ut om på Closer nok har ein langt meir personleg karakter enn kva som var tilfelle på Unknown Pleasures. At denne gongen møter vi ein fyr med alvorlig desperasjon i blikket og ei gravferd i sikte. Ja studerer ein tekstane på Closer er det no i ettertid lett å tenke seg at her har vi historia om eit varsla sjølvmord. Kanskje er det slik også, men berre kanskje. For sjølv om påtrengande lyskjelder og forstyrrande optimisme aldri får tilgang til katakomben der Closer er født, så er det luft der, masse luft, og der det er luft går det som kjent an å overleve.

Og det er nett det dei gjer desse ni låtane som er Closer. Ja ikkje berre overlever dei. La meg seie som Per Sivle; «Og det er det stora, og det er det glupa, at merket det stend, um mannen han stupa». Ian Curtis er død, Joy Division er over, men Closer står, for evig.

Så «step inside», og du vil, slik vi alle har gjort ein gong, aller først møte på det alt anna enn godlynte opningsmonstret Atrocity Exhibition (tittelen henta Curtis hos favorittforfattaren sin J.G. Ballard). Ei ugod affære som mellom anna tar føre seg mennesket sin morbide hang etter å la seg underhalde av andre si liding. Og tru om ikkje det er seg sjølv, i eit epileptisk sceneanfall, Curtis har i tankane når han syng: «for entertainment they watch his body twist, behind his eyes he says I still exist».

Isolation har eit synthmelodisk vesen som ved første lytt kan lure ein til å tru at bandet vil fram i lyset. Slik er det sjølvsagt ikkje. «I’m ashamed of the person I am» syng Curtis med pinefull røyst, og ser seg ikkje fortent til stort anna enn «isolation». I Passover kjenner Curtis at krisa han berre visste måtte komme er på veg og heilt slår beina under balansen han har prøvd å bygge opp, og Sumner kastar seg innpå med nokre gitarlinjer som skjær seg gjennom stål berre for å understreke uroa. Sumner sin gitar teier ikkje akkurat still i Colony heller, ei kantete og brennande ode om framandgjering og einsemd og eit håp om at «God in his wisdom took you by the hand».

Og når vi først snakkar om håp, noko ein vel må betrakte som nærast å fare med vas når ein snakkar om Closer; er det ikkje eit ørlite eit som lurer seg fram idet Curtis i A Means to an End ytrar at «we fought for good, stood side by side, our friendship never died»? Det går kanskje an å sjå det sånn. Men det smuldrar i alle fall bort. For når mantraet «I put my trust in you» tar over, sit i alle fall underteikna med ei kjensle av at det burde han nok ikkje ha gjort.

Side 2 er beksvart. Heart and Soul er nådelaus paranoia, eit desperat blikk ned i avgrunnen, skildringa av ein hutrande tilstand som har komme langt forbi der det finst ein veg tilbake. «The past is now part of my future, the present is well out of hand, the present is well out of hand».

Med skyene hengande over seg, og i eit gnagande og temposkiftande mønster jaktar hovudpersonen skjebnen sin i Twenty Four Hours. Spørsmålet er så om det kanskje er nett den han finn i den utanomjordisk vakre og sakralt saktegåande sørgjemarsjen The Eternal. «Procession moves on, the shouting is over, praise to the glory of loved ones now gone». Med galvaniserte slag frå Morris, eit sørgmodig vakkert synth-tema frå Sumners og Curtis som messar om å banke på dørene til «Hell’s darker chambers» blir så det heile ført mot sin slutt i Decades.

«Where have they been?» spør Curtis gjentekne gonger før alt blir stille. Vel, Joy Division har vore på plasser ingen andre har vore. Verken før eller seinare. Dei har rørt ved strenger i meg, berre dei har rørt. Dei har skapt eit av dei mest minneverdige albuma i musikkhistoria (for ikkje å seie to). Dei har skapt noko eg aldri blir ferdig med.

PS. Den lekre utgjevinga av Closer som kom ut på London records i 2007 har eit fyldig intervju med dei tre gjenlevande, ispedd eigne betraktningar av musikkjournalisten og Joy Division-kjennaren Paul Morley. Definitivt lesverdig stoff. Den har også ein bonus-CD med eit live-opptak frå London i februar 1980. Lyden er heller semmer, så eg veit ikkje heilt om akkurat den er så mykje å ha. Kanskje kunne dei heller lagt ved singelen som kom ut like i forkant av Closer. Dei ville ikkje ha den med på Closer, men den har etter mitt syn mykje Closer i seg likevel. Og ikkje minst, den er blant dei aller aller vakraste av songar, ever.

Do you cry out in your sleep
All my failings expose?
Get a taste in my mouth
As desperation takes hold
Is it something so good
Just can’t function no more?
When love, love will tear us apart again

10/10

 

 

Først publisert på Groove.no (i 2007)

Okt7

The Dream Syndicate – Medicine Show

Posted on by
Standard

Desperate draumar, tidenes sommarlåt, og ei legendarisk plateside.

cover  Tidenes sommarlåt? Det er verken Summertime Blues, Summer In the City eller for den saks skyld Neste Sommer. Tidenes største sommarlåt er John Coltrane Stereo Blues. Sommaren 1984 var det først og fremst ei plate som gjaldt, og den heftigaste låten var denne dampande erotiske og svette affæren. Bandets rytmeseksjon held den på skinnene, mens gitarist Karl Precoda og sangar Steve Wynn køyrer eit skeivt og vilt løp der det mot slutten tar fullstendig av i tredje potens når Steve Wynn syng:

I got some fine wine in the freezer mama
I know what you like
I got some John Coltrane on the stereo baby
make it feel all right
I said that a man works hard all day
he can do what he wants to at night
come on, come on…

Den strekker seg mot ni minuttar, og er som alle sikkert skjønar ingen lettfordøyelig trudelutt, men når kvikksølvet passerer 25 grader er den komplett uimotståelig. Vel, den er faktisk uimotståelig uansett temperatur. Eg trur neppe det finst nokon låt eg har spelt fleire gonger.

1981-82 kan vel karakteriserast som dei slappaste årene i rockens historie, i kjølvannet av punken var det lettvektarane som rådde grunnen. Det skulle imidlertid begynne å livne til igjen, for i USA dukka det brått opp ein mengde særdeles oppegående rockeband. R.E.M. blei etterkvart mest kjent av disse, men her fann vi og suverene band som Meat Puppets, Green On Red, Violent Femmes, The Replacements og mange fleire. Eit av disse banda var så definitivt The Dream Syndicate. Bandets første LP bar tittelen The Days of Wine And Roses, ei plate i beste Velvet Underground-tradisjon, utgitt i 1982 på det vesle selskapet Slash (som saman med bl.a. I.R.S. var utgjevar av mange godbitar på denne tida). Plata vart godt motteken av kritikarane, og blei omfavna av det amerikanske collegepublikumet.

Bandet fekk i neste omgang platekontrakt med A&M, og hyrde inn Sandy Pearlman som produsent, ein kar som tidligare hadde hatt samme rolla for Blue Oyster Cult, samt på den noko skuffande andreplata til The Clash.

Våren 1984 var Medicine Show ute i butikkane. Den blei øyeblikkelig møtt med skepsis av mange kritikarar, og av store deler av fanskaren, dei meinte det var snakk om sell-out. Meir på trynet er det knapt mulig å omtale Medicine Show. Verket er derimot ei sjelden fascinerende og intens reise igjennom sjela sine mørke avkrokar. Her er det ei fortetta stemning der tekstane kretsar rundt temaer som kunne funne sin plass i paranoide og lyssky kriminalfortellingar.

Yeah, it’s been written in stone: You’re gone and you’re not coming home

Sitatet er første linja i åpningssporet Still Holding On To You, her er alt håp så definitivt ute, meir slagkraftig kan det vel neppe beskrivast. Det er ein steintøff rett fram rockelåt, meir i slekt med Crazy Horse enn med Velvet Underground, noko som vel kan seiast om albumet som heilhet også. Og som (saman med kunnskapen om kven som var produsent) var hovedgrunnen til den lunkne mottakelsen som blei albumet til del.
Det neste høgdepunktet er Burn, ein melodiøs men likevel uhyggelig sang om ildspåsetting og hevntankar.

Side 2, er ein av dei sterkaste LP sidene i rockens historie. Her er det 3 songar, med samla speletid på drøyt 22 minuttar, og det er ikkje eit kjedelig øyeblikk. Det opnar med tittelkuttet, og hadde side 1 ei oppsiktsvekkande opningslinje, ja så er denne minst like verknadsfull;

I’ve got a page one story buried in my yard, I’ve got a troubled mind,
I’m going down to the medicine show

Ein laust slentrande men likevel veldig dynamisk begivenhet, der Steve Wynn i det eine øyeblikk syng forsiktig for så i neste å rive til skikkelig, og der gitaren til Karl Precoda ytterligare underbygger den anspente stemningen.
John Coltrane Stereo Blues har eg nevnt. Avslutningen er den episke Merrittville, ein briljant melodi, som dreg ein inn i ein suggererande historie om ein stakkar som opplever særdeles ubehagelige ting i Merrittville. Det avsindig vakre refrenget lyder som følger:

There’s a game they play in the summertime
There’s a game they play when it’s hot outside
And I wonder why they left me here in Merrittville

Mens eg lurer på korleis det er mulig at denne plata ikkje har fått den oppmerksomhet som den faktisk fortjener, me har nemlig å gjere med ein av dei beste rockeplater som nokon gong er blitt spelt inn. På CD-utgava utgjer liveplata This Is Not The New Dream Syndicate Album ekstrasporene (fem i talet), det er eit Dream Syndicate på sitt aller, aller mest ubehandla. Gnistrande og rått.

10/10

Først publisert på Groove.no (i 2003)