Monthly Archives: mai 2015

Mai26

Syntax TerrOrkester – Bydrifter

Posted on by
Standard

Rock i original kledning, poesi på reinspikka karmøysk – aldeles storarta.                               8

  Det finst store følelsar og det finst mindre følelsar, og nokre gonger er det berre snakk om ein bitteliten følelse. I ein song med den mystiske tittelen Onz kviskrar og syng vokalisten i Syntax TerrOrkester om ein slik ein. «Ein liten følelse, ein bitteliten ein». På inntrengande vis, på snertent vis, ja på rytmisk vis, syng han, men mest kviskrar han eit refreng som går nettopp slik. Når han då ikkje finn på å bytte ut følelse med prøvelse – «Ein pitteliten prøvelse». Då høyrest det litt meir alvorleg ut, då høyrest det kanskje ikkje så pittelite ut likevel. Slik eg oppfattar det. Slik eg oppfattar det og har ein bitteliten følelse av, er songen, er Onz, eit lite leikent dykk inn i sjølvaste eksistensens vesen. Eit kortfatta og poetisk stemt snapshot av stega ein tek, tankane ein tenker, og livet som gror utav det, eller som kjem flytande imot ein. Noko slikt. Ikkje utan alvor, ikkje utan smil, og framfor alt ikkje utan hektande tonar. Hektande tonar i eit vitalt skjeringspunkt mellom arty postpunk og reinspikka popstas. Du verden.

Knut Andreas Knutsen heiter vokalisten i Syntax TerrOrkester. I tillegg er han låtskrivar, gitarist og generell drivkraft i bandet. Med skiftande konstellasjonar har han helde Syntax TerrOrkester i gang gjennom eit lite tiår, og fram til det som no er album nummer fire. Familien Min Forstår Ingenting Av Det døypte han like så godt debutalbumet, tilbake i 2008. Sannsynlegvis var han inne på noko der. For det har nok vist seg at disse greiene som Knutsen og gjengen har hatt føre seg ikkje akkurat har tatt av ute blant den gjengse hop av befolkninga. Men ein og annan musikkjournalist og ein og annan litt over gjennomsnittet musikkinteressert tulling har funne stoffet deira interessant. Slik har dei fått den ikkje uefne merkelappen kultband klistra på seg.

Kva bandet driv med? Rock. Men ikkje ganske enkelt rock. Det er rock som er på ein liten snurr dette, og som derfor ikkje går beinvegen. Ikkje det at det er spesielt kronglete, men ureine tilhøve kan inntreffe, og støyen blir besøkt. Vanskelig vil eg likevel ikkje på nokon måte kalle det. Dynamikken er 100 % intakt, melodien er på plass, og groovet er i arbeid. Kunstrock er eit begrep dei sjølve har dratt opp av hatten, postpunk, krautrock og psykedelia legg eg gladelig til. Eg tenker på Pere Ubu, eg tenker på Sonic Youth, eg tenker på Bob Hund, men ikkje spesielt lenge, og ikkje spesielt mykje, for først og fremst tenker eg på Syntax TerrOrkester, eit drivande originalt band frå Karmøy og Bergen.

Knutsen bur i Bergen, og har gjort det ei tid. Men det han syng, syng han slik han snakkar, slik han lærte å snakke då han vaks opp på Karmøy. Med eit ekstra sterkt, leikent og effektfullt forhold til rrrr-lyden. Og det han syng er tekstar som ikkje nødvendigvis flaumar over av ord, som har eit knapt og konsist poetisk vesen. Jepp, poetisk vesen.

Land Her O! og Vårsår heitte dei to førre platene. Naturen, det rurale, det maritime låg der som eit tematisk bakgrunnsteppe. Bydrifter heiter denne fjerde, og ein skjønar av tittelen at det er litt annleis denne gongen. «Sjå på den byen» synge Knutsen, «Tru det du ser, komme fra vatnet, komme med mær, eg blir ei stund te'». Og byen heiter vel Bergen. Eller Regnskogbyen, som den blir namngjeven i ein song her. Ein gong i framtida, om 1000 år eller noko slikt, går ein ustødig nattevandrar gatelangs i Regnskogbyen. Han skal heim, men kjenner seg ikkje att, verden hans er «snudd både rundt opp og ned». Sonisk går det luntande og avmålt føre seg i Regnskogbyen, synthlydar dryppe og gitaren er sindig. Lenge er det slik, heilt til det står att eit par minutt av låta, då kjem det brått eit skremt skrik og ein kraftig akselerasjon finn stad, og ein uro og eit uvær saman med den. Idet uværet stilnar glir bandet over i Siste Reisning. Som nok ikkje handlar om impotens, snarare tvert imot er eg freista til å hevde. Igjen går gjengen varleg ut, igjen finn dei meir lyd undervegs. Ei slags spiraleffekt set inn og det stramar seg til. På vegen inn i det virvlande blir eit manande dobbeltvers gjentatt og gjentatt:

Ein tur i andre slags omgivelsar du vett
Me fere fram og nogen rett te’bars igjen
Det kjennes akkurat som det trylle seg på plass
Det er litt for andre men me må gå veien sjøl
Ein tur i andre paradiser får ein sei
Me bygge opp og ser te’bars igjen vår vei
Det kjennes akkurat som det er fyrste gong igjen,
Den gir’kje slepp den der løgne følelsen

Målt mot tidlegare album er det lettare å komme innpå Bydrifter. Songane har eit litt meir tilgjengelig preg. Samstundes er det slik at det sonisk sett skjer vel så mykje på denne plata som på dei tidlegare platene. Lydeffektar, synthdråpar og synthstraumar driv rundt blant både milde og kvesste gitarar og det gode groovet. Stemningar blir skapt, rivne ned, og utfordra. Og eit ganske så variert knippe av låtar (ni i talet) blir til. Tre av dei har i månadane før albumutgjevinga dukka opp som singlar. Sist av desse var Onz, den har eg vel sagt ein del om. Først kom Moliner. Ein song som kontrasterar hyperaktiv rytmikk med seigare melodilinjer, og som handlar om identitet, om å høyre til, ein eller annan stad. Mellom desse to kom Du Kan Det (Når Du Må). Albumets mest poppige sak. Ei småsuspekt men definitivt smittande «durudurudurududduruttu»-koring dansar tvers igjennom låta, og ein luftig popbris fyller tonane, men også synth-psykedelisk klirr og ein hås gitar.

Seansen er spelt inn i Duper studio i Bergen, med Yngve Sætre og Jørgen Træen som produsentar. Sistnemnte visstnok i så begeistra modus at han meldte seg som bandmedlem. Og utanom Knutsen er det berre nye bandmedlemmer sidan sist. Folk som har spelt eller spelar i andre Bergensband. Ola Høyer (Cortex) spelar bass, Øyvind Solheim (Ungdomsskulen) og ikkje heilt ukjente Tarjei Strøm (frå Datarock, Ralph Myerz og P13) spelar trommer. I tillegg bidrar fleire lokale musikantar på ymse vis. Saman har dei laga eit lite norsk meisterverk, eit bittelite eit.

Mai21

Ryley Walker – Primrose Green

Posted on by
Standard

Ein angloamerikansk folkrocktone dyppa i jazz og leduge arrangement                                    7

  Eg kikkar på coverbildet og eg tenker på Astral Weeks. Kikkar på bildet og tenker på Van Morrison i 1968, og den heilt spesielle plata han kom med det året, Astral Weeks. På coverbildet kikkar han ned, Van Morrison, tankefull kikkar han ned. Og det er grønt rundt han, og bilde av nokre greiner veks saman med ansiktet hans, og det er litt slørete. Men bildet eg ser på er av Ryley Walker, sittande i ei blomeeng, med nøkleblomar i henda, han kikkar ned, bortvendt, mest sannsynleg tankefull. Og det er grønt rundt han, og bilde av nokre greiner veks saman med han, og det er litt slørete. Det er neppe tilfeldig.

Det er mykje, veldig mykje, 1968 i tonane som Ryley Walker skapar, i 2015. 1968, og 67, og 69, og nokre år til, litt inn på syttitalet. Det er ein folktone der, det er blues der, og det er jazz der, ja ikkje minst jazz der. Og av og til fraserar han slik Van Morrison gjorde, men Ryley Walker har ikkje ei røyst av Morrison-kaliber, på ingen måte. Av og til syng han tonar som kunne vore henta frå ei Tim Buckley plate, men han har ikkje ei røyst av Buckley-kaliber heller, på ingen måte. Og eg kunne ha nemnt Tim Hardin, og eg kunne ha nemnt Nick Drake, men kanskje er det meir rettvist å nemne John Fahey. For han er ein storarta gitarist denne Ryley Walker.

Ein storarta gitarist busett i Chicago som etter kvart har byrja å synge. Som har byrja å lage songar, men kanskje ikkje enno songar som stikk seg kraftig ut. Ikkje slike som Madame George, som I Never Asked To Be Your Mountain, eller som Reason to Believe. Ikkje på nokon måte. Walker lagar allrighte songar han, men ikkje slike. Det som imidlertid er av det gode her, ja kanskje eg kan driste meg til å seie briljante, det er dei lause, leduge, friske og opplagte arrangementa låtane hans har fått. Gjennom utsøkt samspel, mellom folk som har mykje jazz i blodet.

Primrose Green er det andre albumet til Ryley Walker. Det første kom i 2014 og bar namnet All Kinds of You. Mykje av tida fram til dess hadde han nytta til å fingerplukke strengane på sin akustiske gitar, djupt inspirert av John Fahey sin American primitive-tradisjon. Debutalbumet var ikkje utan slikt stoff, halvparten av låtane var instrumentalar, og bar den arven i seg. I nummera der han song var det ein blå folktone som lena seg mot øyregangane. Dette siste har han utvikla vidare på Primrose Green, utan at han heilt har lagt bort det første (det der med American primitive-tradisjonen).

På Primrose Green opplever eg det slik at den engelske folktonen spelar ei like sentral rolle som den amerikanske. Pentangle er eit namn som har komme meg i hu meir enn ein gong når eg har høyrt på plata. Dei hadde jo alltid ein jazzfarge på det dei gjorde, slik altså Walker også har lagt seg til. Summer Dress er kontrabass, trommer og vibrafon i jazzslag med ein el-gitar som riffar og knurrar i rockretning. Love Can Be Cruel er ein eggande konversasjon mellom akustisk gitar og vibrafon, og nokre få sungne men melodisk rammande linjer. Sweet Satisfaction er albumets mest intrikate nummer, ein folkblues med eit godt groove, som verkelig tar fyr i siste halvdel, både tempomessig og el-gitarmessig. Tittelkuttet er vel kanskje låta med mest Van Morrison i seg, ikkje nødvendigvis fordi den har slike ekstraordinært grøderike gitartonar, eller fordi den har eit godt og luftig vesen, men det er noko med tonen i den som gjer meg assosiasjonar som er i slekt med dei eg fekk då eg såg på coverbildet. Eit coverbilde som kanskje er tatt i nærleiken av Kishwaukee river, som renn i nærleiken av der Ryley Walker vaks opp. Han har laga ein song om å tilbringe tid On the Banks of Old Kishwaukee. Det er albumets mest klassisk folk-amerikanske spor. Det gjer seg så absolutt sånn midt inne i der.

Primrose Green: Ei plate å lene seg inntil, vugge i takt til, finne tonen saman med, til å bli glad i, faktisk.

Mai11

Kendrick Lamar – To Pimp A Butterfly

Posted on by
Standard

Ei funky reise inn i ei uroleg og samansatt sjel, i ei uroleg og uforståelig tid.                              9

  Inngangsporten heiter King Kunta. Eller meir presist: Min inngangsport heiter King Kunta.  Ein grom og groovy låt med ei skummel evne til å skape ein dansande uro i dei fleste bevegelege delar av kroppen. «The funk shall be within you» proklamerar rapparen ein stad i låta, og har sjølvsagt fullstendig rett. For her har han, og hans kompanjongar, funne fram til kongegroovet. Låta ber med andre ord sin tittel med bravur. Også fordi den er kalla opp etter ein av det seine syttitalets verkeleg store heltar. Kunta Kinte, den sentrale skikkelsen i fjernsynsserien Røtter. Stamfaren til ei afroamerikansk slekt. Ein mann som i sin ungdom blei frakta til Amerika på eit slaveskip, men som nekta å legge Afrika ifrå seg. Han rømte, og vart fanga, rømte, vart fanga, og til slutt kutta dei av han høgre foten. «Now I run the game, got the whole world talkin», King Kunta, everybody wanna cut the legs off him» rappar Kendrick Lamar i eit drivande refreng. Men låta handlar vel i grunn lite om den legendariske afrikanaren, den handlar meir om Kendrick Lamar. Ein fyr som midtvegs i tjueåra har blitt akta og berømt. Som har tatt vegen «from a peasant to a prince to a motherfuckin» king». Frå det fattige nabolaget i Compton til tretti millionar avspelingar på YouTube og ut på dei store scenene. Men i eit møte med heimbyen og gamle venner og andre som no plutselig vil vere venner, er det ikkje heltekjensla som grip sterkast tak i han, sterkare er kjensla av å vere ein hyklar.

«I’m the biggest hypocrite of 2015» proklamerar Lamar litt seinare på plata. I ein song som snart skal bli ein like stor favoritt som King Kunta. The Blacker The Berry er kanskje den mest eksplisitt politiske songen på plata. Og det på ei plate med ein solid dose politiske vinklingar (på coverbildet har Kendrick samla ein del venner i frå heimbyens nabolag på plenen framfor det Kvite Hus, og verken DemoCrips eller ReBloodlicans, dommarar eller politi, pengedyrkarar eller ignorantar blir tildelt særlig med ære undervegs). The Blacker The Berry er aggressiv og konfronterande, men sender meldingar i fleire retningar. Den nemnte hyklarproklamasjonen startar alle dei tre versa i låta, og konklusjonen er eit snerrande «hypocrite!». Lamar lar altså ikkje seg sjølv sleppe lett ifrå det. Ikkje sitt eige opphav, og sine eigne brør heller. Og han feller meir enn ei tåre av fortviling over svarte som drep svarte i gjengoppgjer. Men fråden kokar for alvor når han midtvegs i kvart vers ser rasismen i kvitauga og spør «You hate me don’t you?», og held fram «You hate my people, your plan is to terminate my culture, You’re fuckin» evil I want you to recognize that I’m a proud monkey». Ettertrykkelig stoff.

Eg skal innrømme at eg ikkje kasta meg over gjennombrotsplata til Kendrick Lamar då den låg føre hausten 2012. Det blei nok både februar og mars 2013 før eg for alvor byrja å lytta på good kid, m.A.A.d city. Men då gjorde eg det også, og kom fram til at det måtte vel vere det beste hiphop-albumet som hadde komme meg for øyre på fleire år. Ja eg fant vel i grunn ut at eg måtte tilbake til eit par plater frå Atlantaduoen Outkast tidleg på totusentalet for å finne noko som matcha (Stankonia, og så det der doble med den der megahiten på).

Good kid, m.A.A.d city var ei oppvekstskildring, eit blikk inn i livet til tenårings-Kendrick i Los Angeles forstaden Compton. Ein kriminelt belasta by som for alvor blei sett på musikk-kartet då rapgruppa NWA (med Dr. Dre og Ice Cube i sin midte) på slutten av åttitalet kom med plata Straight Outta Compton, og begrepet gangsta-rap vaks fram. Kendrick Lamar skildrar tøffe sosiale tilhøve i låtane sine, der vald ikkje er meir enn eit pistolskot eller to unna. Men det er ikkje gangsta-rap han driv på med. Det er ein kompleks, fleirdimensjonal og tidvis ganske så filantropisk form for rap han har føre seg.

So I’m a say something that’s vital and critical for survival of mankind,
if he lyin», color should never rival
Beauty is what you make it,
I used to be so mistaken by different shades of faces

Lamar snakkar om fargar, ansiktsfargar, undertrykte fargar, sidestilte fargar, og om blomar. Blomar laga av bomull, ute på slavemarka – «I made a flower for you outta cotton just to chill with you». Tonen er forbrødring, soulmjuk og jazzig, taggete og kompleks. Låta heiter Complexion (A Zulu Love). Siste verset overlet han til ei kvinne. Rapsody, i ei pågåande rolle, om alle fargars tiltrekkande vesen – «We all on the same team, blues and pirus, no colors ain’t a thing».

Lamar og hans kompanjongar, frå produsent Dr. Dre til saksofonist, tangentist og arrangør Terrace Martin til keyboardist og arrangør Sounwave til bassist Thundercat og mange mange fleire har koka i hop ein uimotståelig hybrid av hip hop, funk, soul og jazz. Ein nyanserikdom som varer i tett på åtti minutt, og som ikkje er ferdig oppdaga med det første.

Det er også rikt med nyansar i det Lamar har å melde. Men det er vel ikkje til å komme forbi at grunntonen har eit mørke i seg. Han hadde tenkt å kalle plata To Pimp a Caterpillar, han gjekk eit steg vidare og såg at det var blitt ein sommarfugl. Men han såg ikkje ein fri og lystig sommarfugl, han såg ein som var hamna i klørne på utnyttarar, han såg penganes makt, forventningar, neglisjering av venner, sjølvhat, depresjon, ei halvtom flaske med sprit, han såg seg sjølv.

Kor sjølvbiografisk stoffet på plata verkelig er, er det berre Kendrick Lamar som veit. Når det er sagt, det er på ingen måte viktig, om det er opplevd eller kunne ha vore opplevd eller aldri kjem til å bli opplevd er i grunn komplett underordna. Det er stinget i formidlinga, dimensjonane i dramaet, dobbel- og trippeltydinga i det uttalte, og den rå poesien i linje etter linje som betyr noko. Som er avgjerande. Som gjer utslaget.

I remember you was conflicted
Misusing your influence
Sometimes I did the same
Abusing my power, full of resentment
Resentment that turned into a deep depression
Found myself screaming in the hotel room
I didn’t wanna self destruct
The evils of Lucy was all around me
So I went running for answers
Until I came home

Slik lyde første tredjedel av eit dikt som Lamar nyttar til å knyte låtane saman. Til å formidle at albumet er ein historie. Ikkje ein klinkande klar og lettfattelig ein, men ein eg tenker handlar om å reise seg, og så falle, for så å reise seg på nytt, men at då å tru at ein derifrå kan gå vidare utan å snuble er ein beklagelig illusjon. Noko i den duren. «I don’t know» ville Kendrick ha sagt «I’m no mortal man, maybe I’m just another nigga».

«Loving you is complicated» gjentar han ti gonger innleiingsvis i låta som så unnselig berre heiter u. Ei særskilt mørklagt låt. Der rapparen angripe seg sjølv i andreperson – «You preached in front of 100,000 but never reached her, I fuckin» tell you, you fuckin» failure, you ain’t no leader!». I dei to siste versa talar Kendrick med gråtkvalt røyst, og det er fullstendig no mercy. Ein slags kontrast er låta som like så unnselig berre heiter i. Den kom som singel hausten 2014. Ein noko glatt og litt preglaus singel. Det groovar atskilleg meir av den her på albumet. I ein råare variant, med eit lengre spoken word innslag, og skilsettande a capella rapping som avslutning. Der u handlar om sjølvhat er gjennomgangstemaet i i «I love myself».

Heile seansen blir avslutta med eit tolv minutt langt nummer kalla Mortal Man. Mykje kan seiast om det nummeret. Ein ting er at det er mangslunge, ein anna ting er at det inneheld eit lettare manipulert intervju med Tupac Shakur (basert på eit verkelig intervju gjort eit par år før mannen så tragisk blei skoten og drepen), ein tredje ting er at det også handlar om heltar som Nelson Mandela og Martin Luther King, ein fjerde ting er at spørsmålet «when shit hit the fan, is you still a fan?» har ei sentral rolle, og at Michael Jackson blir trekt fram i den samanhengen, ein femte ting er at låta handlar om den begrensa tida vi har til disposisjon.

Ein viktig ting er at eg har brukt mange timar av denne tida til å høyre på To Pimp A Butterfly. Og garantert kjem til å bruke mange fleire timar. Noko eg ser på som den rake motsetninga av bortkasta tid.

Mai3

Hmm …

Posted on by
Standard

 

… før året er omme, skal det visstnok komme ein bokstributt til Raga Rockers. Ein ganske så formidabel ein. Sannhet på Boks skal den heite, og om alt går etter planen skal den ikkje innehalde noko mindre enn 100 coverversjonar av Raga-låtar, gjort av 100 forskjellige norske artistar. Ganske så forskjellige artistar. Frå deLillos til Lasse Marhaug, frå Valentourettes til Prins Thomas, frå Oslo Ess til Tommy Tee All-Stars, frå White Lord Jesus til Erlend Ropstad, frå Racer til Mercury Motors, frå Elvira Nicolaisen til Fjorden Baby!, og så vidare, og så vidare.

Det kan vel ikkje seiast å vere direkte ufortent at Raga Rockers blir tildelt ein smule merksemd. I sin glansperiode på 80-talet vart dei rekna som eit av dei fire store norskspråklege banda (saman med deLillos, Jokke & Valentinerne og Dum Dum Boys). Det er slett ingen umogeleg tanke å tenke at dei var aller best. Dei hadde drivet, dei hadde grepet, dei hadde melodiane, dei hadde tekstane. Og dei hadde det først og fremst takka være Michael Krohn. Ein fyr som aller først hadde ei sentral rolle i punkrørsla som så kjapt, uryddig og viltert gjorde seg gjeldande på tampen av syttitalet og i morgongryet av åttitalet, som trommis og låtskriver i Kjøtt (eg seier berre Primitiv, Nå Vil Jeg Ikke Leke med Teitinger Meir, Jeg Vil Bli som Jesus). Då energien gjekk utav Kjøtt danna han Raga Rockers, og gjennom nokre legendariske og høgenergiske album sette han og gjengen evige spor (eg nemner, utan å trekke pusten, The Return of the Ragar Rockers, Maskiner I Nirvana, Varme Dager, Forbudte Følelser, Blaff).

Utgjevingsdato for den store boksen er 18.11.2015, og det er CC records og iherdige Christer Falck som står bak påfunnet. Boksen skal ut i både CD- og Vinylformat, i eit cover laga av Pushwagner, og med ein fyldig og innhaldsrik booklet. Det blir også ein sleppfest på Rockefeller i anledninga, og billettar er visstnok allereie lagt ut for sal.