Monthly Archives: oktober 2014

Okt30

Steve Gunn – Way Out Weather

Posted on by
Standard

Gitartonar hypnotiserar, songar ekspanderar, og fryden ulmar i brystet                                          9

Way Out Weather  Sakte beveger melodien seg. Sakte beveger melodien. «Slowly moves the melody». Det er Steve Gunn som syng det sjølv. I tittellåta. På denne plata. Kanskje for å seie noko om songane sine? Eg synst i alle fall han gjer det. I dobbel tyding.

Men «Way out weather is a common song» er den aller første linja han syng. Kva han vil seie om været med eit slikt utsegn skal ikkje eg gjere meg til dommar over. Kanskje er det ein flyktig kommentar til våre tiders ekstremvær? Kanskje føler han det berre ganske enkelt tryggast å snakke litt om været først? Slik jo folk ofte gjer når dei møtest. Eller kanskje han kjenner på ein trong til å fortelje at plata, Way Out Weather, er den der vanlige greia. Eg kjøper alle tre forklaringane eg, og synst at han også med denne linja seier noko om songane sine. Det trygge, det vanlige finst der, i songane, men også det spesielle, det særeigne. Steve Gunn gjer det melodisk, og han gjer det i ein hevdvunne tradisjon. Med ei lett hand får han strengene på gitaren (gitarane) til å synge som få andre gjer. Eg tenker på han som ein ukomplisert virtuos.

Eg har ikkje eit sterkt behov for å setja Steve Gunn i nokon bås, men det må vel kunne forsvarast å plassere dei åtte songane på Way Out Weather i eit folkrock-segment. Eit grunnleggande trekk i låtane er Gunn sin særeigne sirkulerande gitarstil. Blir ein råka av den, denne stilen, denne gitartonen, veks det fram ein indre fryd, og ein står i fare for å bli alvorlig fanga. Fanga av ei utvungen suggestiv kraft, som ein vil tilbake til, igjen og igjen, og oppdage nye variantar av, igjen og igjen. Det er i alle fall dette som har skjedd med meg.

Det store er at det finst ein del å forsyne seg av. I åtte år har Steve Gunn spelt inn plater, men han har ikkje nøydd seg med ei om året. Sist eg talde opp kom eg til femten album (inkludert Way Out Weather). Cirka halvparten er rett nok samarbeidsplater, eller meir presist duoplater, men i imponerande liten grad parentesar. Han har gjort ei plate saman med M.C. Taylor frå Hiss Golden Messenger. Dei to kalla seg då Golden Gunn, og sentrerte opplegget sitt rundt ein felles fascinasjon for J.J. Cale (men med visse avstikkarar). I lag med den jazzmelodiske trommisen John Truscinski har Gunn spelt inn to plater, begge fullt ut instrumentale i si form. Særlig den siste, Ocean Parkway (2012), er av det sterkt rammande slaget. Ei groovy hypnotisk ferd inn i eit virvlande landskap av folk, blues og jazz. Det førebels siste samarbeidsprosjektet hans kom ut på plate tidlegare i år, og er ei innspeling gjort i Lisboa saman med den gamle engelske frikfolk-fyren Mike Cooper. Vel verdt litt merksemd den plata også.

Personlig skal eg ikkje skryte på meg ei lang fartstid blant Steve Gunn sine tonar. Den byrja vel strengt tatt for mindre enn eit halvår sidan. Eg hadde registrert nokre omtalar av fyren, og at han der blei omtalt på måtar som kalla på ei interesse. Omsider manifesterte interessa seg i at eg byrja lytte på ei plate. Verkelig lytte. Noko som i grunn ikkje var hardt arbeid, sant å seie kom det heilt av seg sjølv. Så nokre rundar inn i 2013 utgjevinga Time Off var det gjort, eg var hekta. Eldre plater blei oppsøkt. Andre plater. Ulike plater. Som alle hadde det til felles at dei hadde denne gitartonen som heile tida drog meg til seg. Eg opplevde likevel at Time Off representerte eit lite sprang i hans karriere. Eit sprang inn i noko ein vel kan kalle meir konvensjonelt. Frå eit tilvære med ein viss eksperimentell karakter over i eit meir singer/songwriter-segment. Med dei farar for å forsvinne inn i den store hop som fylgjer av slikt. Det gjer, som de nok skjønar, ikkje Gunn. Han legg ikkje frå seg den han har vore tidlegare, den delen er der i Time Off også. Men i tillegg denne andre dimensjonen, ein meir sjølvsikker songar og hans medrivande låtar. Time Off er ei fengslande plate.

Way Out Weather er endå betre. Frå tittellåta klunkar i gang, og samlar seg om framdrift etter dryge halvminuttet, til Tommy’s Congo groovar ut er det ei attråverdig stund. Ei eg kjenner meg djupt tilstades i gjennom samfulle åtte låtar, gjennom samfulle 43 minuttar og 26 sekund. Det er ikkje akkurat flust av plater eg ville ha sagt noko slikt om.

Way Out Weather går vidare i spora frå Time Off, men Steve Gunn har samla fleire folk rundt seg. Så for første gong presenterer mannen ei plate med eit bandsound. Tru imidlertid ikkje av den grunn at gitaren hans er mindre sentral. Tru meg heller når eg seier at kvar spelte tone blir gitt plass, får godt med luft rundt seg. For dette er ei slik plate, ei der dei spelte tonane fører samtalar med kvarandre, aldri pratar i munnen på kvarandre. Den har eit varmt vesen.

Men alt er slett ikkje idyll. Tar eg turen inn under overflata, noko eg sjølvsagt ikkje kan la vere å gjere, låtane formelig ber meg jo om det, høyrer eg mørklette funderingar. Eller for å seie det litt meir nyansert og korrekt så høyrer eg også mørklette funderingar. Blant funderingar av det lettare slaget, dagdraumar og nattlege draumar, flytande mystikk og surrealistiske vendingar, dukkar også det mørklette fram. Ta no til dømes Milly’s Garden. Ei melodisk høgtidsstund av ei låt. Lettbeint, groovy og full av fargar. Den har ein fryd i seg, men meir enn det er den gåtefull. Og når refrenget blomstrar ut i noko Stones-aktig høyrer eg songaren snerre: «Your faith is savage, And your mind is damaged, You’re more than halfway there». Halvvegs til kor hen? Det er ein song med ei reise i seg, ei viktig reise, men inga enkel reise.

Ei anna slags reise kjem til uttrykk i Drifter. Den framoverlena og rockruskande låta Drifter, med eit og anna spor av Steve Gunn sin gode venn Kurt Vile. Ein fyr Gunn tidlegare har spelt i hop med, som medlem av backingbandet The Violators (Gunn turnerer forresten i desse dagar med ein annan Vile-venn Adam Granduciel, og hans band The War On Drugs). Men altså Drifter, om dagsrivarens dans mellom håpet og det gravlagde liv, der den essensielle linja vel er denne: «Shaking along while this world is gone, hanging out once again».

Way Out Weather har eit meditativt lynne. Med låtar som vel kan seiast å operere i overeinsstemming med kvarandre. Dei er likevel til dels ganske så forskjellige. Midtvegs kan vi lene oss mot ein lausleg vals kalla Shadow Bros, med banjo, mandolin og harpe i framskotne posisjonar, og ei tilårskome countrykjensle i kantane. Atmosphere er på si side omlag det tittelen legg opp til, sfæriske klunk i eit dvelande tempo og lite med groove. Det siste er til gjengjeld avslutningssporet Tommy’s Congo godt forsynt med. Eit fantastisk vestafrika-inspirert gitartema går tvers igjennom låta. Synthtonar krengar og vrinskar og groovet har eit definitivt krautpreg. Songaren sitt snerr i slutten av kvart vers slektar på Dylan sitt snerr i klassikaren It’s All Right Ma I’m Only Bleeding. Medan refrenget er psykedelia à la 1967, og sjølvsagt totalt uimotståelig: «Never look down on what you need to do».

Way Out Weather: Godt jorda men like fullt nesten ei spirituell oppleving.

Okt19

Torgeir Waldemar – Torgeir Waldemar

Posted on by
Standard

Den brenn min santen denne plata, den brenn seg fast.                                                                          8

VEST16 Vestkyst Torgeir Waldemar Torgeir Waldemar (2LP)  Kva er det som er så spesielt med Torgeir Waldemar då? Eg meiner han spelar og syng då saker eg har høyrt før, mange gonger før. Noko det sjølvsagt ikkje er det minste galt i. Men kva er det som er så spesielt med det? For det er det, det er noko heilt spesielt med Torgeir Waldemar.

Han er norsk, han syng på engelsk, han høyrest ut som han har passert meir enn eitt vegkryss i Mississippi. Med bluesen i hjerta og country i sjela (eller var det omvendt?) syng han om einsemd, sakn, demonar og død, ispedd levd liv, eit snev av håp, og eit muleg møte med frelsaren. Instrumentet hans er ein gitar (stort sett ein akustisk), instrumenta til dei andre som speler på plata høyrer til i den organiske instrumentfamilien. Ja men du verden der er det mange som har vore, og der er det mange som er, tenker du, tenker eg, veit vi alle. Likevel, og det er det store her, berre Torgeir Waldemar er der som Torgeir Waldemar. Han blir aldri borte i mylderet, han trer fram.

Røysta, det er noko med røysta. Den er ikkje karakteristisk som hos ein Cash, ein Young, eller ein Waits, den er ikkje det. Men den har karakter. Den rommar klangen av det den formidlar. Eg tenker derfor på den som verkelig. Like verkelig som regnet som piskar i ansiktet ein oktoberdag, like verkelig som den tomme senga, dei såre knea, like verkelig som tida.

Tida, det er noko med tida han tek seg. At han tek seg tid til å bli i songane sine. Skaper rom for den ibuande stemninga. Har mot til å vente eit tak eller to, i staden for å insistere på å komme seg vidare. Ikkje det at dette ikkje går framover, men det er måten det går framover på, den beherska måten. Det er med på å gjere det så godt å vere i selskap med desse songane.

Songane, sjølvsagt er det noko med songane. Det melodiske stinget som går rakt gjennom dei. Lengten dei har i seg. Flyten, andakten og uroa. Måten ord og tonar i lag omringar songens tilstand og skaper talande sinnbilde. Korleis dei har sitt klare opphav frå ein tradisjon, har sine merker frå meir enn ein låtskrivar, men likevel så sjølvsagt høyrer heime hos han som syng dei.

Det er ein heilskap over den dryge timen dette står på. Den velkjente melankoliens kappe ligg over det heile. Samstundes merkar eg meg også noko anna. Ein dualitet, ein kamp mellom krefter som bryt ned og tankar som søker fortrøysting og lykke. Ein kamp utan eit endelig resultat, der eg meiner å oppfatte at gjennomgangsmelodien er at det er aldri heilt for seint.

Det er heller aldri for seint å komme med debutalbumet sitt. Torgeir Waldemar gjer det i ein alder av 40 år. «Old enough to stand alone, young enough to keep on going unsatisfied», som han sjølv uttrykke det i eit refreng. Av musikalske saker han har sysla med før kjenner eg til at han har spelt med dei absolutt oppegåande banda Jake Ziah og The Goo Men. Som soloartist har han spelt nokre konsertar det har gått visse gjetord om, men som eg aldri har fått med meg. Det einaste eg har fått med meg er ein to år gamal trespors EP. Og den er ikkje dårlig, men dei to spora derifrå som er med over på debutalbumet er endå betre i den nye forma dei har fått.

Come To Me og Take Me Home, to av høgdepunkta på plata. I den første blir vi presentert for ei forhutla sjel, ein vandrar i nød; «in the need for living water». Hans sentrale bodskap er ei bøn. Ei bøn om å få besøk att, etter gamalt. Kanskje av ei kvinne, men eg trur helst det er ein gud han har i tankane. Songaren er ikkje åleine. Ei kvinne og ein mann korar (Janne Hea Svebakken og Johan Daniel Henriksen, noko dei forresten gjer på fleirtalet av songane her), ein steelgitar sender ut klagande tonar, medan orgelet har mildnaren si rolle. Tilliks med hovudpersonen i Come To Me vender også hovudpersonen i Take Me Home seg til ein gud. I ein inderlig blåmiks av bluegrass og gospel blir det formidla ei lengt etter frelsaren, ei lengt etter døden, og ei bøn til herren: «oooh, come take me home». Borte i kroken, bakom forhenget, meiner eg å dra kjensel på ein viss David Eugene Edwards.

Eit visst nærvær av denne Edwards kan eg ane i eit par songar til. I den hustrige opningslåta si dragning mot eit vonlig meir fredelig tilvære på andre sida av elva, og i den feberaktige rivningen mellom avgrunn og fotfeste som kjem til uttrykk i Streets. Begge songane har ei bøn i seg, begge blir sunge frå kneståande stilling, men der hovudpersonen i den første er opptatt av si eiga redning prøver hovudpersonen i den andre å redde eit anna menneske. Ein tredje variant omkring det å redde menneske er tema i den meir optimistisk orienterte  Peace Song. Her slår Waldemar eit slag for å redde både seg sjølv, sin neste og verda omkring. Og formidlar endåtil ei tru på at det kan finnast krefter i menneska til å få det til. Det finst faktisk endå ein song på plata eg er tilbøyelig til å kalle optimistisk orientert, avslutningsvisa Remedy. Ei trøystevise om å la slitet kvile og månen skine.

Flowers er derimot ingen trøystevise, Flowers er midt i kampen eg nemnte, Flowers er ein duett med Ida Jenshus, ei sterk countryvise om blomstring og kulde, om bøygd nakke og heva hovud. Ida Jenshus syng duett med Waldemar på ein song til. Platas einaste coverlåt. Townes Van Zandt sin Highway Kind. «My days they are the highway kind, they only come to leave, but the leavin» I don’t mind, it’s the comin» that I crave». Det finst ikkje mange låtskrivarar i Van Zandt sin klasse. Det finst ikkje mange coverversjonar av Van Zandt sine songar like dirrande vakre som denne. Det er vel heller på ingen måte eit tilfeldig påfunn å inkludere ein Van Zandt-song på plata, for det er mykje Van Zandt i Torgeir Waldemar.

Når eg høyrer Torgeir Waldemar tonar i gang Insomnia høyrer eg imidlertid Jason Molina. Og eg høyrer ei rungande einsemd. Eg likar veldig godt Insomnia, platas lengste låt. Nesten ni minutt varer den, og det verste eg kan seie om den er at den sluttar for tidleg. Låta sviv fram av tung nødvendigheit, og hovudpersonen er endå ein av desse som har brent seg på kjærleiken, som har skusla bort kjærleiken, som er redd for kjærleiken. Men han ventar. Åleine. Han ligg på kne og ber om «darkness, not fear». Låtas mellomparti er ein instrumental kontemplasjon, ei førebuing til midnattsbegjæret, det siste håpet. «I can hear your footsteps from here» syng no songaren, «oh my sweet black angel, won’t you come and sleep with me» syng han vidare, om igjen og om igjen. No høyrer eg ikkje lenger Molina, nå høyrer eg ein tøtsj av Midnight Choir, og tenker at det høver seg jo bra det, nett her.

I sanning ein vaksen debut.

Okt6

Pere Ubu – Carnival of Souls

Posted on by
Standard

Endå eit vitalt tilskot til ein etter kvart imponerande albumkatalog på utsida av gjengs rock’n roll åtferd.                                                                                                                                                                        7

Carnival of Souls  Det opnar med total energi. Med Golden Surf II, og ein songars feberaktige opplysning: «I have a map, I make inside my head». Eg slår sporenstreks fast at eit kjært og uregjerlig lag er her igjen. Songaren er den same korpulente David Thomas som alltid har vore der når Pere Ubu entrar manesjen. Ein rock’n roll original, i fronten av eit band som sidan punkens fødestund på midten av syttitalet har framført sin mangslungne avante-garage.

Carnival of Souls er noko slikt som det attende studioalbumet til bandet, og er ikkje enklare å komme i nærkontakt med enn det legendariske debutalbumet The Modern Dance, eller den om lag like legendariske oppfylgjaren Dub Housing, eller for så vidt fleirtalet av albuma dei har prestert å lage i mellomtida. Unntaka må i tilfelle være  dei tre attråverdige «pop-platene» frå det seine åttital og tidlege nittital (The Tenement Year, Cloudland og World In Collision). Skjønt «pop-plater», det er ein grunn til at eg skriv det i hermeteikn. Musikk av det lett framkommelige og pålitelige slaget har vel aldri vore Pere Ubu si sterke side. Musikk av det upålitelige slaget derimot, oh yeah, yeah, yeah.

Dei spelte punk på sin måte. Slikt som ei stund seinare skulle bli kalla postpunk. Men heilt der var dei vel heller aldri. Heile tida har dei i grunn vore noko for seg sjølv, hatt mangt og mykje for seg, og vore influert av både eitt og hitt. Frå Leadbelly til Cpt. Beefheart til MC5, og så vidare, og så vidare. Carnival of Souls ber preg av det same, og er eit absolutt vitalt tilskot til katalogen.

Ein måne skin innover albumet. David Thomas ytrar seg noko ulikt omkring kva den gjer der. «Moon is where the dead people go» forkynnar han i Drag River, medan bandet går sin skakke gang og deira ferskaste medlem Darryl Boon bles blå klarinett-tonar utover stoffet. Tonar som blir med over i Visions of the Moon. Der bandet roar seg litt, og songaren resiterer, hevdar at han bur i ei kasse på månen. Lengre ute i seansen, i den sakte stigande og på mystisk vis smått funky, Road To Utah, kjem så songaren med ei oppmoding om å «follow the moon». Så kan ein jo tenke sitt om det.

Fengande er ikkje eit ord som ligg lengst framme på tunga når ein skal seie noko om Pere Ubu. Men av og til synest eg faktisk dei er det. På sitt upolerte vis. Frå dette albumet opplever eg at Bus Station har slike kvalitetar. Med sitt bassdriv, sitt hektande riff, sine sfæriske luftehull og sitt nervøse hjerte tar den for seg slikt som stadig gjentar seg – showet, besøket i den lokale baren, og ho som fortel at «nothing is free». Midt inne i songen gjentar Thomas ei linje han ikkje har funne på sjølv, men som Screaming Jay Hawkins ein gong introduserte for menneskeheita, og som mange sidan har tydd til – «I put a spell on you because you’re mine». Thomas er ikkje verre på det enn at han gjentar påfunnet i Irene. Same linja, i ein song som har både linjer og idégrunnlag tilbake til ein annan gammal song, Leadbelly sin Goodnight Irene. Ein song bandet forresten har vitja tidlegare. For dei er, i all si særeigne framferd, også godt rota i musikktradisjonen. Der finn dei, der låner dei, der stel dei, for så å inkorporere fangsten i noko som har ei ganske så anna sonisk form.

Slik bandet gjer det i det episke avslutningsnummeret, Brother Ray. Om ein fyr som kan vere ein muleg bror av Sister Ray, men meir sannsynleg er ein etterkommar av Manta Ray (diktet som ein finn inne i coveret på Trout Mask Replica). I alle fall, denne Ray har dratt ut i ørkenen, Mojave Desert, «to work a deal in heaven», og forteljaren er ikkje heilt komfortabel med det påfunnet. Han får telefonoppringingar som ikkje beroligar han, og postkort med bilde av Soda Mountain der det står «yeah, yeah, yeah». Ei mangslungen låt, temposkiftande, humørskiftande, dvelande og kraftfull. Songaren syng, skrik og resiterer. I siste del blir det til ein fabel om ein gåtefull død i Soda Mountain.

Det er slik, med låtar som ikkje fylgjer dei opplagte mønster at gjengen frå Cleveland har drive på år etter år, plate etter plate. Carnival of Souls har som de forstår sin dose.