Og berre slik at det er nemnt herifrå også: Ein ekte Popkroken-helt, Neil Young, er 70 år i dag. Gratulerer Neil.
Tre omtalar:
Everybody Knows This Is Nowhere
Rust Never Sleeps
Psychedelic Pill
Hey Hey, My My, Rock’n roll is here to stay:
Nov12
Tag Archives: Neil Young
Des12
Neil Young & Crazy Horse – Psychedelic Pill
Young ser tilbake, forfølgjer gamle idear i langstrekte former, og skapar magi.
8
Det finst mang slags Neil Young-plater. Frå dei akustisk orienterte til dei elektrisk funderte. Frå dei sterkt ambisiøse til dei han berre rota i hop ein fredagskveld. Frå meisterverk til skrot og tilbake igjen. Og så er det denne bunka der namnet Neil Young ikkje står åleine på coveret, der namnet Crazy Horse er føydd til.
Crazy Horse, denne trioen han fant i 1968 ein gong. Denne motoren han med ujamne mellomrom sidan har nytta seg av. Den har dugelig med hestekrefter, og langt meir til felles med ein traktor enn ein straumlinjeforma Ferrari. Når den kjem i gang blir det harva og arbeida, og det den møter på bringe den aldri utav fatning. Elegant kan eg ikkje kalle den, lyden av Neil Young & Crazy Horse. Polert og nyvaska har den heller aldri vore, men stødig, og tett, og grom, usedvanlig grom. Der den knurrar og trampar, og gyngar og brenn. Og går, og går, og går. Den kjem aldri til å stanse. Tru meg.
Eg plasserer lyden av Neil Young og Crazy Horse høgare enn dei fleste lydar eg finn der ute. Eg bør vel kanskje kalle meg fan. Tre av platene denne gjengen har gjort i hop høyrer med til mine aller fremste favorittplater, Everybody Knows This Is Nowhere, Rust Never Sleeps, Ragged Glory. Etter at eg no har tilbrakt eit par veker i selskap med Psychedelic Pill er eg i grunn klar for å føye ei fjerde til rekka.
Neil Young er 67 år i år. Slike gamle rockarar skal vel helst ta det litt med ro. Gje ut ei plate kvart femte år. Ei litt dvaskare utgåve av den førre. Som igjen var ei litt dvaskare utgåve av den før der att, som igjen var …. og så vidare. Neil Young gjer stort sett ut ei plate i året, minst. Fleire gonger har det vist seg å være ei dvaskare utgåve av noko han har gjort før, eller berre noko dvaskt noko. Men innimellom, og langt oftare enn kva tilfelle er med gamle rockarar flest, så er det ikkje slik.
Då 2012 opprant var det ein del år sidan sist Young og Crazy Horse laga plate saman. 2/3 av bandet var med på Greendale i 2003, men for å finne ei plate der heile besetninga var med må vi tilbake til 1996-utgjevinga Broken Arrow. Når 2012 snart drar sitt siste sukk er vi to slike plater rikare. Americana frå tidlegare i år var deira dykk ned i den store amerikanske songboka. Eg opplevde det aldri som eit vidare vellykka dykk. Plata var i grunn ganske så traurig, og blant det svakaste dei fire har gjort i lag. Psychedelic Pill er åtte Young-komposisjonar, og ein heilt annan skål.
Noko anna gamle rockarar kan finne det formålstenlig å fordrive tida med er mimring. Og i den samanheng då gjerne kontakte ein skrivefør person for å skrive ei memoarbok, frå den tida då ein ikkje tok livet fullt så med ro. Neil Young har skrive boka si sjølv. Waging Heavy Peace. Den kom ut i år den også. Psychedelic Pill er på sett og vis ein del av det same prosjektet. Plata skodar meir bakover i tid enn framover. Kanskje fordi det trass alt er meir tid å ta av der?
Derfor kunne plata vel så gjerne bore tittelen Driftin» Back. Slik det nå er har opningssporet fått einerett på den tittelen. Eit opningsspor litt utanom det vanlige. Eg har sett folk kalle det ting som musikalsk drøvtygging og dustete, og eg har sett folk kalle det for ekstraordinært, transeskapande, eller mumle noko om episke grubleri. Det er tydeligvis eit spor ein enten ikkje tåler, eller tåler så altfor godt. Det varer i 27 minutt. Sjølv i Young og Crazy Horse målestokk er slikt å dra det langt. Men spør du meg (noko du kanskje ikkje gjer) er det på ingen måte for langt. Eg skjønar dei som snakkar om transetilstand. Eg hamnar der kvar gong. Eg reagerer med sakn kvar gong låta tonar ut. Kanskje litt fordi då veit eg at det utålelige phaser-vandaliserte tittelsporet dukkar opp, og eg må foreta meg noko for å sleppe unna, men mest er det nok fordi eg vil være der, lenger.
Være der motoren går, og går, og Young fargar tilværet med langstrakte lutrande gitarfigurar. Med sånn cirka fem minutts mellomrom går han så mot mikrofonen og melder frå om eit og hitt. «Dreamin» bout the way things sound now» syng han, og minner om at han har skrive ein del om nett det i boka si. «When you hear my song now, you only get 5%, you used to get it all» held han fram. Det handlar om hans noko tverre syn på måten musikk blir formidla på no til dags (MP3, streaming), det var andre tider i den gode gamle vinylalderen synst han. Han har også ei meining om enkelte måtar kunsten vært presentert på i våre dagar. «I used to dig Picasso, then the big Tech giant came along, and turned him into wallpaper». Litt religionsprat tar han seg også tid til. Angrar på at han gav 35 dollar til Maharishi, for det forsvann jo berre inn i organisasjonen. Slår eit slag for heidningtilværet, og avsluttar, festlig nok, med å proklamere at han vil «gonna get a hiphop haircut».
Det blir ikkje laga særlig med songar av eit slikt kaliber no til dags. Men Neil Young har eit par til på lager han. Rett nok er dei ti minutt kortare, men lyt vel få passere som lengre enn gjennomsnittet likevel. Den vemodsvakre Ramada Inn. Gitaren til Young formidlar lengsel mot noko som var, men vanskelig kan komme att. Når den ikkje riv og slit då, i tungsinnet som har sett seg fast i songens mannlige hovudperson. Saman med si kvinne opplevde han meininga i tilværet då borna vaks opp. No er borna for lengst ute av reiret, og meininga likeså. Det er ikkje stort anna enn refrenget att, og Crazy Horse stemmer i: «Every morning comes the sun, and they both rise into the day, holdin» on to what they’ve done». Ein tur «down south lookin» for good times» vert ikkje krona med suksess. Men, «she loves him so», og «he loves her so». Det er berre det at orda sitt fast, fastare enn korken på flaska i alle fall. Så «he just pours himself another tall one» i staden. Og slik går den dagen også.
Då var det andre dagar i 1968. Den gongen Neil og nokre venner hadde sett seg føre at dei skulle redde verda. «But the weather changed, and the white got stained, and it fell apart». Då er vi inne i Walk Like A Giant. Albumets tredje essensielle nummer (for ikkje å seie mest essensielle). Ein song der gode intensjonar og vakre draumar møter brutal røyndom og apokalyptiske tilstandar. Gitaren er ilter, kaskadar av elektrisk kraft dansar rundt Ralph Molina sitt stødige beat. Gemyttlige plystretonar fungerar som eit gjentakande varsel om at saker er i gjere. «I used to walk like a giant on the land» syng songaren. Men det var den gong det, nå kjenner han seg meir som «a leaf floating in a stream». Verset veks og Crazy Horse følgjer på, med «oooooooh wop-wop»-koring. Songaren ser undergangen i kvitauga, og Crazy Horse tar songansvar i refrenget, «think about how close we came, I want to walk like a giant on the land».
Så kan ein jo spørja seg då, kva denne greia med å gå som ein gigant er for noko. Er det noko å trakta etter? Er han bra eller dårlig, denne giganten? Er han ein som bygger, eller ein som riv ned? Skal eg driste meg til eit svar vil eg seie begge deler, og litt til. I songen til Young kan han representere det å bety noko, å utrette noko. Men ikkje nødvendigvis. Kanskje burde vi heller sjå kjempa føre oss med eit janusansikt, der idealisten som vil redde verda er på eine sida og demonen som vil herske over den er på andre. I det låta har att 4 minutt og tjue sekund skjer ei omvelting, ein dekonstruksjon. Det heile ramlar, slik eg opplever det, inn i ein etterapokalyptisk tilstand. Ragnaroket er over, demonen har sigra. Og tapt. For kva finst att å herske over? Anna ein eit stort aude landskap. Brutal og tung stamping prøver å vekke til liv det som ikkje lenger er å finne. Eit klagande og uhyggelig rop, eit «oooooooh-ooooooh» kjem brått inn mot slutten, og så døyr låta.
60 minuttar er den omtrentlige samla lengda på desse tre låtane. Dei kunne vore ei plate åleine. Ei heilt fantastisk ei. Young synst tydeligvis dei trengte selskap, så han har lagt ved fem låtar til, og slik sørgja for at Psychedelic Pill er eit dobbeltalbum.
Det er ingen av desse fem andre låtane som rekk opp til dei tre mastodontane, verken i kvantitet eller kvalitet. Men det er berre tittelkuttet som er håplaust. Noko som blir prøvd retta opp att ved at det kjem tilbake heilt til slutt, som eit bonus-spor utan phaser-effekt. Utan at det blir så mykje meir enn ein bleik bleik variant av Cinnamon Girl av den grunn. Då er det betre takter over She’s Always Dancing, der Young syng om ei uoppnåelig kvinne, låner litt frå Like A Hurricane, og dreg låta forbi åtte minuttars merket.
Vidare har han funne plass til ein tretti år gammal song han laga til sin funksjonshemma son, For the Love Of Man. Lett sentimental, og ganske fin. Young gjer seg heller ikkje på noko vis bort når han i countryrockform meddele at han er Born In Ontario. Eller når han i friske Twisted Road fortel om si begeistring for Dylans Like A Rolling Stone og gjenkallar minnar om då han høyrte Grateful Dead på radioen.
Så bra kan altså tilbakeskoding, gamle takter, og minimal utvikling være.
Først publisert på Groove.no (i 2012)
Nov11
Neil Young – Prairie Wind
Ikkje nypløgd og revolusjonerande grunn, men ei nennsam og fin stund.
I refrenget på The Painter hevdar Neil Young at «if you follow every dream, you might get lost». Ein påstand som nok også vil vere ein del av sagaen omkring alle dei musikalske vegane Young sjølv har fylgt dei siste 40 åra. Vi skal likevel vere veldig tilfreds med at han har gått der draumane, impulsane og hans eigenrådige sinn har ført han. For det har som vi veit resultert i meisterverk som Everybody Knows This Is Nowhere, On the Beach og Tonight’s the Night. Og då kan i alle fall eg godt tåle at han innimellom også har forsynt oss med skrantne saker som Trans, Everybody’s Rockin» og Are You Passionate? Mange vil visst ha det til at hans førre utgjeving, den konseptuelle Greendale, også høyrer til i sistnemnte kategori. Det stemmer nok ikkje heilt, for den grev seg nemlig med elektriske klør inn i øvre del av det store midtsjiktet. Eit sjikt som hans nyaste Prairie Wind også smyg seg svalt inn i.
Neil Young har hatt nærkontakt med døden dette året. I mars fekk han konstatert ein hjernebløding, og nokre månader seinare døydde faren hans. Desse hendingane, samt det faktum at han snart rundar 60 år, har sett sitt tydelige preg på Prairie Wind sitt tekstlige innhald. Utan å vere i nærleiken av sine skarpaste poetiske augeblikk, serverer han habile tekstar av erkjennande og tilbakeskodande karakter. Her er det vage barndomsminne, gulna familiebilete og nostalgiske funderingar. Det er kvardagsskildringar av levd liv i rurale omgjevnader, der «the farmer’s wife hangin» laundry in her backyard» og «an old man walks along the sidewalk with sunglasses and an old stetson hat». Medan vinden i frå prærien kjem i lange og harde, men av og til også i milde, drag. Hovudfokuset er ei varleg men eintydig erkjenning av at tida går, frå ein mann som har nådd hausten i livet.
Han er ikkje innom marker han ikkje har pløgd før. Lyden er i hovudsak av det akustiske slaget, og tonen er den folk- og countryfarga. Innafor denne ramma både låner han og brukar om att stemningsavlande manøvrar og melodiske linjer han har skapt før, men det vert stort sett gjort med skarp nase for kva som passar seg, så ein flau smak av idetørke fører det vel eigentlig ikkje med seg.
Det mest opplagte tjuveritoktet oppi eiga skattekiste gjer han med tittelkuttet. Versa her er lagt i eit melodisk lende så nær opp til Tonight’s the Night det vel går an å komme. Men teksten har ingenting med Bruce Berry eller heroindød å gjere. Den handlar om minner. Eller rettare sagt eit forsøk på å minnast, noko faren sa før tida tok grep om hukommelsen hans. Refrenget kontrar forresten mykje av Tonight’s the Night-assosiasjonane med sin fyldige og sømelige harmonisong og sine blåseturar i Wayne Jackson frå Memphis Horns sin regi.
Før ein har komme så langt har den enkle og melankolske The Painter ført lyttaren inn på Harvest-sporet. Eit spor Young ferdast trygt langs dei neste femti minuttane, sjølv om han også tar sine avstikkarar nedi grøftekantane og utpå markene omkring. Tributten til hans gamle gitar (This Old Guitar) lurer seg innom nokre gitarfigurar frå Harvest Moon, men er først og fremst ei lun og verdig lita vise til ein trufast fylgjesvenn i trøbbel, håp og frykt. Emmylou Harris er forresten med og korar på denne. Noko ho også gjer i den meir drivande Far From Home. Ei låt driven fram av Memphis Horns i inspirert partnerskap med Young sitt munnspel. Og der hovudpersonen kjem med eit sterkt ynskje om å bli gravlagt «out on the prairie, where the buffalo used to roam».
Lengst i utkanten av Harvest-landskapet finn vi den el-gitardrivne og litt motlause No Wonder. Med både livet sine gode og dramatiske stunder som bakgrunnsteppe er Young her midt inni albumet sitt sentrale bodskap; «Tick tock… we’re losin» time».
Innspelingane er gjort i Nashville med eit rutinert lag av medhjelparar. Den smått legendariske Spooner Oldham fordeler piano- og orgeltonar med sikker hand, og Ben Keith sine lengtande steelgitar-tonar smyg seg med som eit sårt ekko av fjorårets prærievind. Element som den vakre visa Here For You er rikt krydra med. Her nyttar Young det velkjente årstidgrepet, der desse vert til metaforar for livet sin gang. Medan When God Made Me avsluttar seansen med ti spørsmål om Gud i pianodriven gospelballade-fasong.
Det er nokre år sidan no at underteikna kom fram til den erkjenninga at Neil Young sannsynlegvis leverte sitt siste meisterverk med Ragged Glory – i 1990. Så derfor møter ein no opp på valen med litt meir edruelige forventningar, enn kva ein gjorde fram mot midten av 90-talet. I så måte representerer Prairie Wind eit formålstenlig stykkje haustmelankolske godtonar, som det slett ikkje er meiningslaust å bruke ein del tid i selskap med.
6/10
Først publisert på Groove.no (i 2005)
Okt12
Neil Young & Crazy Horse – Greendale
Og så gjer Neil Young slike pretensiøse greier det er greitt å gje han kjeft for. Eller?
Med omkring 40 album bak seg (som soloartist og saman med Buffalo Springfield og Crosby, Stills & Nash), og derav meir enn ein håndfull klassikarar, går det vel an å seie at Neil Young har vore med å sette sitt preg på rocken dei siste fem decenniene. Ein kan vel og slå fast at det har vore ein berg- og dalbanetur både når det gjeld stilsprang og kvalitet. For det har vore slik at for kvart mesterverk av typen Everybody Knows This Is Nowhere og On the Beach, finn vi og heller semre album som Everybody’s Rockin og Re-ac-tor.
Albumet som nå ligg føre, Greendale, har hatt ein litt spesiell forhistorie i og med at Neil har reist rundt og presentert innhaldet i forkant, til eit meir eller mindre uforberedt publikum. Og ein kan vel trygt seie at låtane fekk ein heller blanda mottaking. Noko som også er blitt fulgt opp nå når det heile er ute i album-format. Den viktigaste forskjellen frå live-presentasjonen er for øvrig å finne i det faktum at på albumet gjer Young elektriske versjonar av låtane, og har fått med seg 2/3 av Crazy Horse (gitarist Frank Sampedro deltek ikkje).
Stilmessig følger Greendale i ein del av dei samme spora som vitale Ragged Glory frå 1990 gjorde, sjølv om fråværet av Frank Sampedro gjer at den framstår mindre frenetisk enn denne. Greendale er nok heller ikkje heilt på høgde med Ragged Glory kvalitetsmessig, men er likevel langt betre enn sitt rykte, og eit kvantesprang i rett retning sett i forhold til fjorårets magre Are You Passionate?
Greendale er ein fiktiv by i nord-California, der vi blant innbyggarane finn fleire ledd av familien Green. Det er stort sett denne familien sitt etterkvart dramatiske liv som blir skildra i dei 10 låtane på albumet. Slik kan Greendale minne om eit «godt» gammalt konseptalbum. Likevel er det ikkje pretensiøse vibber som styrer dette prosjektet, snarare nyttar den godeste Neil ein heller uformell og ikkje så lite tvetydig tilnærmingsmåte. Og fleire av uttalelsane han legg i munnen på sine karakterar ber nok fram Neil sine eigne meiningar om dette og hint. Slik handlar denne plata som dei fleste av mannens plater ein god del om Neil Young også.
Falling From Above som dreg det heile i gang er klassisk Young, med mange av dei kjente og kjære country/folk tonane som mannen brukar å trylle fram, sjølvsagt tilsatt den ulmande og rå gitarlyden, slett ikkje så fjernt frå Ragged Glory sitt åpningsnummer Country Home. I første vers kjem han for øvrig med eit noko sarkastisk spark til seg sjølv; «Seem like that guy singin» this song, been doing it for a long time. Is there anything he knows, that he ain’t said?». Og det er jo eit utsagn ein kan komme med mange «festlige» kommentarar i høve til.
Andre høgdepunkter er låtane som har sitt utgangspunkt i tildragelsen som skal få slike skjebnesvangre konsekvensar for dei fleste i Green-familien. Leave the Driving handlar om unge Jeb Green, som for å unngå å bli hekta for marihuana-besittelse drep ein politimann. Intenst, tett og dramatisk, drapert med effektfulle munnspeltonar. Carmichael er historien om den drepte politimannen, der han blir både hylla og avkledd. Den er tilført vemodige gitarfigurar som blir barskare etterkvart som enka sin bitterhet kjem til uttrykk.
I Bandit gjer han eit lite hopp ut av historien, og til akustisk akkompagnement og med ei stemme i Lou Reed-leie, syng han ein sang om anger og håp. Den er unnagjort på fem minutt og er saman med den orgel-kledde countryhymna Bringing Down Dinner albumets kortaste spor. For han drar det – i ikkje ukjent Neil Young stil – ut i lengden ved dei fleste høve her, og fyller opp CDen til maksimal tålelengde (over 78 minuttar).
Historien vidare når sitt Waterloo når Grandpa Green fell død om som følger av at heimen hans blir invadert av nyhetskåte journalistar, i Grandpa’s Interview. Barnebarnet Sun Green gjer så opprør mot FBI, forurensande industri og Amerika generelt i låta av samme navn. Før det heile tonar ut i albumets einaste skikkelig flaue sak, den klisjefylte og allsangdominerte hippie-dvaske Be the Rain. Men ein kan jo berre trykke på stopp-knappen før den tar til, og dermed bevarer ein følelsen av å ha opplevd Neil Young sitt beste album sidan Sleeps With Angels.
6/10
Først publisert på Groove.no (i 2003)
Okt11
Holy Sons – I Want to Live a Peaceful Life
13 små spor, i eit fredfullt og litt ulendt lo-fi folk-landskap.
Rundt omkring i alskens hjørner av verden sit det folk med ulikt ambisjonsnivå og spelar inn musikk. Manglande interesse, kontaktnett og/eller sjølvtillit gjer sitt til at stoffet sjeldan når særlig langt utanfor soverommet. Oppe i Portland, Oregon har Emil Amos sidan tidleg på 90-talet drevet med slike ting. Og det er nok ikkje så mange, underteikna medrekna, som har fått med seg det han har gjort. Men i tillegg til at han har traktert henholdsvis gitar og trommer i lokale band som Pseudoxis og Grails, har han sitt eige vesle einmannsforetak med det litt forvirrande navnet Holy Sons. Forvirrande fordi fleirtalsformen på navnet skulle tyde på at det var meir enn ein involvert. Etter seiande har imidlertid ikkje det vore tilfelle på mannen sine tre første heimelaga utgjevingar.
I Want to Live a Peaceful Life er Holy Sons sitt fjerde album. Og denne gongen har Emil, i tillegg til at han har lagt største delen av innspelingane til eit proft studio, og involvert ein mann, Timothy Horner (Grails), til å plassere litt lyd frå strykarar her og der. 13 spor, stort sett i eit lo-fi folk-landskap, er det Holy Sons presenterer. Instrumenteringen er sparsommelig men vanligvis effektfullt anretta. Så sjølv om det heile har ein litt vindskeiv og søvnig framtoning sit ein med ei kjensle av at ting ikkje er tilfeldig, og at det ligg gjennomtenkte idéar i bunn av det heile. Utan at alle idéane er like vellykka.
Fem av spora har Emil gjort heime åleine. Best av desse er Desire, den låta her som har soleklart mest sting i gitarlyden, ikkje heilt ulikt Ragged Glory-era Neil Young. Ein mann som og dukkar opp i tankane fleire andre stader her, kanskje mest fordi Emil av og til styrer stemma si over i falsettleie, men og fordi nokre av visene hans har sine vage slektningar hos den meir akustiske Young. Som på den smått jazzige Family Man, eller i dei litt meir psykedeliserte tilfellene Spirits High og All the Wrong Things. Medan nydelige Getting Old varierer mellom baritonsang à la Stephin Merritt og skjøre falsett-tonar. Høgdepunkta på plata er dei to låtane som rammar det heile inn. I åpningssporet Trivialized kan Emil minne om ein litt vimsete Jason Molina, ledig og melodisterkt. Når ein kallar seg heilage søner er det avgjort passande å lukke boka med eit Amen. Ein låt som startar med Emil sin langsomme sang i front og ein gitarlyd i det fjerne. Plutselig smell gitaren og tromma inn heilt i front medan vokalen må tre eit par meter attende. Seig, litt vridd og fin dynamikk.
Jodå, han har absolutt fascinerande saker for seg, der han tuslar rundt med nennsomme skritt i sitt brokete folk-landskap. Sjølv om han nok har eit par elver å krysse før han kan måle seg med musikalske slektningar som Bonnie Prince Billy og Hayden. Men eg har ei kjensle av at han med denne plata er i ferd med å tre ut av eit idérikt skisse-landskap og inn i eit meir fullbrakt territorium. I tilfelle får vi håpe at det skjer utan at noko av spenninga druknar på vegen, for då kan det være snakk om rett så attraktive lytteopplevelsar bak neste knaus.
5/10
Først publisert på Groove.no (i 2003
Okt11
Ben Weaver – Hollerin» At A Woodpecker
Fast som fjellet. Mystisk som skogen. Einsam som prærien. Vill som elva.
Det finst eit stort glupsk monster der ute som kallar seg Musikkindustrien. De livnærer seg på levande musikk, og gjer den om til penger. For penger er det kjæraste Musikkindustrien veit om, og den kan aldri få nok av det. Musikkindustrien har og funne ut at jo meir markedstilpassa (les identitetslaus) den klarar å gjere musikken, jo meir penger er det å hente. Ein stad monsteret verkelig har funnet seg til rette er i Nashville, Tennessee. Herifrå har de spytta ut tallause mengder med markedstilpassa «countrymusikk».
Heldigvis finn vi iblant country/folk-musikarar som Musikkindustrien, avdeling Nashville ikkje har klart å få tak i og gjort om til vingeklipte pengemaskiner. Nokon av desse artistane har til og med ein så sterk identitet at monsteret ser det som ei håplaus oppgave å tilpasse dei.
Mannen som er avbilda på innercoveret på Hollerin» At A Woodpecker er eg overbevist om at Musikkindustrien aldri kjem til å røre. I ein smal korridor lent mot ei låst dør står ein røslig, skjeggkledd kar, med eit blikk som seier «berre ikkje kødd med meg!». Ut her ifrå er det berre ein veg, den går rett mot oss. Og det er nettopp den vegen Ben Weaver tar. Ja det er sannelig ikkje kvar dag ein får oppleve sangarar som går så fryktlaust og direkte til verks i historiane sine. Historiar om tap, savn, redsel, mot, håp, motgang, blod, fortvilelse, død, hat og lidenskap. Med ei stemme som ber i seg fjellets fasthet, skogens mystikk, præriens einsemd og elvas villskap leverer han 14 sangar som nektar å være likegyldige.
Han pløyer ikkje ukjent mark denne Ben Weaver frå St. Paul, Minnesota, men han pløyer med ein intensitet og smertelig råskap som lagar spor få har gjort før han. Det er eit enkelt komp han har valgt som følge; akustisk gitar, banjo, mandolin, fele, litt enkel rytme og eit munnspel som er overalt. Sangane hentar sin inspirasjon frå folk, country og blues, det lyder friskt og ekte, og er som ein renselse mot alt det kjønnslause og masseproduserte.
Weaver presenterer seg i ein slentrande men angrepsvillig tone gjennom åpningssporet The Ocean Ain’t Blue, og vi skjønar fort at her er det ein mann som har ting på hjertet og ordet i sin makt. Det er ein sang som meir er ein beskrivelse av tilstandar enn ein streit historie, frå likegyldighet til ytterste mørke; «it gets so dark sometimes, I could forget I got eyes». I neste låt Sara møter vi ein rastlaus skikkelse som driv rundt og prøver nokså forgjeves å kvitte seg med forestillingane om ei dame som forlot han; «drivin» around all by myself, counting the stars up above». Eit tema som får eit endå mørkare ansikt i låta Blood, der vi møter ein tragisk fyr som opplever fortid, nåtid og framtid gjennom små flash som kjem til han.
«I went down to the river and saw my reflection, it made me want to dive right in and drown» slik startar den desperate Pissin» In the Wind, der Ben i selskap med ein myndig banjo og lengselsfulle munnspeltonar framfører eit manifest over einsemd og angst; «if you can’t live by your heart, you’re pissin» in the wind».
Det er altså slett ikkje dei lystigaste tema den unge Ben Weaver tar for seg. Der han på sitt direkte vis fjernar all ferniss og søker mot sjela til karakterane sine. Han finn den og, som regel skakkøyrt og ulykkelig, men med eit romantisk hjerte som dunkar ikkje langt unna. Han er heller ikkje redd for å bruke ord, mange ord, og stundom må tonane finne seg i at orda kjem i sentrum. Likevel klarar han å få melodiane til å bli luftige og absorberande, takka være ein spartansk produksjon som på samme tid er både primitiv og utsøkt.
Ein country-poet eg ofte høyrer spor av i musikken og historiane til Ben, er Townes van Zandt. I låtar som den hjerteskjærande The Night Is a Coal Pit, den vemodige valsen More Than I Miss You og vakre Sunshine Tonight er det som ein kan føle van Zandts ånd føre sangane avgårde på ei grå sky av melankoli.
Weaver går heller ikkje av vegen for å skape litt demoniske bluesvibrasjonar. Med eit munnspel som snor seg som ein klapperslange ropar Christian Demons på håp, tru og faenskap. Ganske så urovekkande er også den åtte minutter lange folkblues-affæren Nelson Mississippi, der den endar i død og fordervelse som eit munnspeldrevet ritt av kraftfulle dimensjonar.
Beretningane, og innsikten som ofte kjem til syne gjennom dei, skulle tyde på at vi har å gjere med ein erfaren mann. Litt overraska blir ein så når det viser seg at Weaver er så ung. Ein smule skeptisk vil ein kanskje lure på om han verkelig har opplevd nok til å kunne uttrykke seg som han gjer.
Det er då eg kjem i hug;
Bob Dylan: Highway 61 Revisited, 24 år gammal.
Neil Young: Everybody Knows This Is Nowhere, 23 år.
Gram Parsons: The Gilded Palace of Sin, 22 år.
Alle evige klassikarar som ein stadig sug næring ifrå. Då er det vel ingenting i vegen for at Ben Weaver, 23 år kan gjere noko liknande?
Kjør over Nashvilles glupske monster og gje heller Ben Weaver ein sjanse.
9/10
Først publisert på Groove.no (i 2003)
Okt9
Neil Young & Crazy Horse – Rust Never Sleeps
Offensive meldingar, rustfrie tonar, krut i fingrane, og ein eviggåande motor. Rock’n roll will never die.
Om det midt under punkoffensiven på slutten av 70-talet skulle ha vore nokon som var i tvil, ja så burde dei i alle fall ikkje vere det etter å ha lytta til Rust Never Sleeps. For med dette albumet stadfesta Neil Young ganske så ettertrykkelig at han nok var ute på eit heilt anna oppdrag enn dei fleste av sine samtidige. Her viser han seg nok ein gong fram som den visjonære og rastlaust søkjande rock’n’roll sjela med skarpsindige låtskrivar-evner. Litt tragisk er det då å tenke på at det neste tiåret skulle han stort sett bruke til å motbevise nettopp det. Ja, først når 80-talet tok sine aller siste andedrag fant Neil Young det passande på ny å ta vegen «down the timeless gorge of changes where sleeplessness awaits». Men det er ein annan historie. Denne skal handle om tre av rockehistoria sine største låtar samt nokre klarsynte programerklæringar.
Dei to sidene på LPen Rust Never Sleeps kan vel knapt seiast å vere to sider av same sak. I alle fall ikkje same soniske sak. Dei fem låtane på side 1 står fram i ei spartansk form. I all hovudsak betyr det Neil Young og hans akustiske gitar. Dei fire på side 2 kjem mot ein i ein heilt annan fasong. Her har Young fått Crazy Horse ved si side, og saman leverer dei fire ein til tider høgelektrisk seanse.
Tematisk er låtane her også kanskje inne på eit litt anna spor, bortsett frå sistelåta, då. Den er, slik Young har gjort det av og til, ein ny vri på opningssporet. I denne samanheng ein hamrande hyperfrenetisk utgåve versus ei visesong-utgåve. My My, Hey Hey (Out of the Blue) versus Hey Hey, My My (Into the Black). Den elektriske versjonen brenn kraftigast og står rocken sitt desperate vesen nærast, og er derfor best. Eit beint fram varmblodig manifest over tilstanden til rockemusikken: «The King is gone but he’s not forgotten, this is the story of a Johnny Rotten.» Rocken vil nok leve vidare, men skal den klare det er den avhengig av både hamskifte, vitamininnsprøytingar og vågale ballespark. For den som ein gong har vore ung og fryktlaus har ein stygg tendens til å verte eldre og tannlaus. Om ikkje vedkomande då skulle ha merka seg at det er «better to burn out than to fade away». Ein 27 åring frå Seattle feiltolka denne erklæringa på skjebnesvangert vis. Neil Young og Bob Dylan har vist at sjølv om kreativiteten av og til har virka å vere sterkt falmande, og rusten sterkt truande, så kan ein finne fornya glød og dermed stadig halde liv i flammen.
Neil Young avsluttar Hey Hey, My My med å konstatere at «there’s more to the picture than meets the eye». Ei stadfesting som også kan vere ganske illustrerande for den tekstlige delen av Rust Never Sleeps. For kva handlar eigentlig den vekselvis hyperaktive og seige Sedan Delivery om? Kva er tanken bak ei linje som (bortsett frå at den er ganske så elskelig absurd) «I’m gonna ride my llama from Peru to Texarkana» i den psykedeliske visa Ride My Llama? Og kor går eigentlig vegen i den vakre, og Nicolette Larsson harmoniserte, countrylåta Sail Away, sånn bortsett frå at det synes å vere ei fin ferd? Ei fin ferd kan ein vel ikkje seie at Welfare Mothers er. Den verkar nok heller å vere eit noko ufint angrep på aleinemødrer som er avhengig av sosialstønad. Eller har Billy Talbot gode hensikter i sitt tilbakevendande mantra; «welfare mothers make better lovers»? Det er vel uansett ei låt ein kanskje kunne klart seg utan. Men det er den einaste, resten er henta frå øvste hylle, og tre er i tillegg kledd i gull.
«Aurora borealis, the icy sky at night», nordlyset på den kalde vinterhimmelen. Slik startar songen om den modige indianarkvinna Pocahontas. Vidare syng Neil om den store massakren av indianarkulturen, samstundes som han drøymer om å vere ein pelsjeger for då skulle han ha gjeve «a thousand pelts, to sleep with Pocahontas, and find out how she felt». Etterpå skulle dei sitte rundt leirbålet saman med den store indianarelskaren Marlon Brando. Ei vakker kjærleikserklæring til det amerikanske urfolket, trygt planta blant sterkt vanedannande tonar som Neil Young driv fram med å bruke gitaren både melodisk og perkussivt.
«They were hiding behind hay bales, they were planting in the full moon». Med «they» i den enkle men usedvanlig melodisk velskapte Thrasher meinar Young Crosby, Stills & Nash. Og no er han inne på litt av den same tematikken som i Hey Hey, My My. Med utsøkt metafor-bruk syng han om korleis han opplever at kameratane har gått seg vill («I’ve searched out my companions, they were lost in crystal canyons»), så han sjølv berre må bryte banda for å komme seg vidare («So I got bored and left them there, they were just dead weight to me, it’s better on the road without that load»). Young avleverer desse linjene meir som vemodsfulle konstateringar enn spydige utfall. Til slutt uttrykker han eit håp om at viss han sjølv ein gong skulle bli «stuck in the sun like dinosaurs in shrines» skal ha forstand til å sjå at tida hans er ute.
«Look out, Mama, there’s a white boat comin» up the river». Den unge karen i Powderfinger står nærast handlingslamma og ser på at døden kjem mot han oppover elva. I eit melodisk forførande og krutsterkt snitt, supplert med korte melodiøse og feedback-frie gitarturar, og med eit tekstlig innhald som set merke etter seg, stemplar Young inn ein av sine verkelige klassikarar. Kva den unge mannen og hans familie har gjort kjem ikkje fram av teksten. Kanskje noko kriminelt, kanskje er dei opprørarar, kanskje er det krig (Vietnam-krigen?)? Utgangen for vår helt er i alle fall frykteleg; «then I saw black and my face splashed in the sky». Frå eit etter-døden perspektiv snakkar han så om tristessen i å «fade away so young, with so much left undone». Det er sårt, det er sterkt. Det er ein song ein ikkje kan unnvere.
Det er ei plate ein absolutt ikkje bør prøve å klare seg utan.
10/10
Først publisert på Groove.no (i 2005)
Okt9
Neil Young & Crazy Horse – Everybody Knows This Is Nowhere
Eit kraftfullt og applauderande kapittel i sagaen om dei verkelig glødande tonane.
Då Neil Young i 1990 gav ut sitt sjette studio-album med trioen Crazy Horse som backingband, titulerte han det Ragged Glory. Ein tittel som betre enn noko beskriv lyden dei har skapt når dei verkelig har vore på hogget. Og aldri var samspelet så glødande som den aller første gongen dei hadde elektrisk rendezvous i eit platestudio.
Året er 1969. Det er Woodstock-festivalen og kulminasjonen av hippie-tida. Nokre amerikanarar spaserer rundt på månen. Led Zeppelin gjev ut sine første plater, og rockehistoriske meisterverk kjem tettare enn regnværet på Vestlandet: Hot Buttered Soul (Isaac Hayes), The Gilded Palace of Sin (Flying Burrito Bros.), The Band (The Band), In The Court of the Crimson King (King Crimson), Let It Bleed (Rolling Stones), Abbey Road (The Beatles), for å nemne ei handfull.
Det aller mest minneverdige lurer eg likevel på om ikkje ein 23 år gammal canadiar (med lurvete, men dynamisk hjelp frå ein Los Angeles-trio) fekk festa til tape nokre inspirerte vårdagar dette året. Neil Young hadde allereie ved årets inngang levert sitt sjølvtitulerte debutalbum. Eit album der hovudretninga er det tradisjonelle singer/songwriter opplegget. Fleire fine låtar, men vel berre ein som kan få karakteristikken eksepsjonell. Den kraftfulle og urovekkande The Loner er laga av eit litt anna og meir evigvarande materiale enn dei resterande ni kutta. Samstundes er den eit forvarsel på kva som skal komme berre nokre få månader etterpå.
Året før, medan han enno var med i Buffalo Springfield (rett nok på av-og-på-basis), hadde Neil Young lagt merke til, og så vidt begynt å jamme litt saman med, eit garasjerock-band frå California som kalla seg The Rockets. Grunnstamma i dette bandet tok Young med seg i studio til innspelingane av sitt andre album, og døypte dei samstundes om til Crazy Horse. Det var den pulserande rytmeduoen Billy Talbot (bass) og Ralph Molina (trommer), samt den pasjonerte og initiativrike gitaristen Danny Whitten.
Everybody Knows This Is Nowhere står det skrive ein eller annan stad mellom opphavsmannen sin høgre olboge og himmelsyninga. Med den etterkvart så tradisjonelle flanellskjorta dinglande rundt overkroppen, og ein vennlig hund ved sine føter, står Neil Young og støttar seg til ei solid trestemme. Bakom han ligg eit aude landskap (nowhere?), framom ligg framtida og ulmar (anywhere?). Den førti minuttar lange seansen som gøymer seg på innsida av denne illustrasjonen er av eit slikt kaliber at den fortener eit kraftfullt og applauderande kapittel i sagaen om dei verkelig glødande tonane.
Det startar med den ultimate riffbaserte rockelåta Cinnamon Girl. Gitaren går tøft og aggressivt til verket i front av eit bastant rytmedriv. Ein lett surrealistisk og ikkje så lite svermande tekst plassert i eit melodisk måneskinstrålande landskap med himmelske overgangar kontrar den barske gitar-elektrisiteten og skaper tre forførande og uovervinnelige rock’n’roll minuttar:
A dreamer of pictures
I run in the night
You see us together,
chasing the moonlight,
My cinnamon girl.
Parallelt med Gram Parsons tar også Neil Young sine inspirerte turar innom arven etter Hank Williams. Tittelsporet og The Losing End (When You’re On) er klassisk countryrock både i melodiføring, instrumentering og tematikk. Det er heimlengselen etter eit miserabelt opphald i nowhere. Og det er skildringa av det trykkande mismotet til ein forsmådd fyr: «It’s so hard for me now, but I make it somehow, though I know I’ll never be the same.» Melankolien ligg også på lur i den langsamt duvande Round & Round (It Won’t Be Long): «How slow and slow and slow it goes, to mend the tears that always shows.»
Med på å gje desse strofene sitt lækjande aspekt er vokalharmoniseringa til Robin Lane, ei dame som hadde samarbeidd litt med The Rockets. Samarbeidd med The Rockets hadde også fiolinisten Bobby Notkoff gjort. Han er med på å gjere den gnagande og sørgmodige folkpsykedeliske Running Dry til eit utruleg vakkert rekviem. Undertittelen er «Requiem For the rockets» men temaet i låta har vel ingen direkte tilknyting mot gjengen. Her er det den store angeren forårsaka av heller sjofel åtferd som vert omsunge.
Dei to låtane som no står att å nemne dekkjer til saman halve speletida til albumet. Det er heilt i orden, for dei kunne sikkert vore minst dobbelt så lange utan å ha kjeda lyttaren eit sekund. Det er her fusjonen Young og Crazy Horse verkelig stegar ut i kaleidoskopiske landskap. Det er her Young flyttar den frigjorte Coltrane-inspirerte ånda inn i sitt rock-univers. Det er med Down By the River og Cowgirl In the Sand at albumet veks seg frå praktfullt og over i dimensjonar berre ei lita handfull held til i. Dei to låtane avsluttar kvar si LP-side.
Down By the River er ein desperat men samstundes inderlig stemningsfull tripp inn i eit ustabilt sinn. «It’s so hard for me staying here all alone, when you could be taking me for a ride» fortvilar hovudpersonen før låta blir dradd inn i sitt mest nakkehår-reisande parti; «yeah, she could drag me over the rainbow, send me away», før den med full kraft kastar seg skånsellaust inn i refrenget: «Down by the river, I shot my baby.» Det er slikt som kan føre ein stakkar inn i transeliknande tilstandar. Når så påfylgjande instrumentalparti finn groovet, og Neil vrenger, og Danny Whitten flyttar fokus, og Neil bøyer seg ned og lar tonen sitre, ja då, då går eg tom for ord og berre svevar med ned mot elva.
Cowgirl In the Sand er Neil Young si førestelling over korleis det er på strendene i Spania. Etter nokre nølande sekundar svingar den seg inn i eit instrumentalparti minst like heitt som sandkorna under jenta sine bein. Vers+refreng dukkar opp tre gonger og kvar gong vert dei etterfylgt av besettande og poetisk rike instrumentalparti. I andre vers kjem han inn på eit emne som skal dukke opp med full kraft ti år seinare; «Hello Ruby in the dust, has your band begun to rust.» Rytmeduoen lar motoren gå, Neil svingar pisken og roar ned, Whitten bygger under og slår kontra. Det er vitalitet i andre potens og eit klassikarkolorert punktum.
Det er nesten ingen som driv på med slikt som dette lenger.
10/10
Først publisert på Groove.no (i 2005)
Popkroken 