Vår mann i Nashville er tilbake med endå lenger skjegg, og ei endå lenger plate. Røff, uredd, sentimental, og suveren. Country er groovy.

8

Det finst ein fyr i Nashville som gjer det litt annleis. Han kom flyttande dit frå Alabama tidleg på 2000-talet. Prøvde livnære seg som låtskrivar, men måtte ty til ekstrajobbar innimellom. I 2006 hadde han ferdig sitt debutalbum. Eit ikkje spesielt annleis album. The Dollar var tittelen, men av nett det slaget skrapte albumet inn så få at plateselskapet gav han sparken. Ein utagerande livsstil førte til at han fekk sparken på heimefronten også.

Så vakna han opp ein dag. Bakrusen dansa med støvlar på, smerta var nådd inn til kjernen, angeren brann. «The high cost of living ain’t nothing like the cost of living high» vart konklusjonen. The Lonesome Song heitte plata han nå laga. Plateselskapa i Nashville stilte seg ikkje akkurat i kø for å få gitt den ut. Ikkje utan å få løyve til å flikke og pynte litt på den først i alle fall. Ikkje faen, sa songaren, og gav ut plata på privat basis via nettet.

Ein dag kom Luke Lewis over plata. Luke Lewis, sjef for Mercury Records. Han kalla songaren inn på teppet for ein liten samtale. «Hello», sa Lewis, «I don’t know what you guys are doing in that studio, I don’t care. Just don’t mess with that sound». «Hell, I came here to tell you that», repliserte songaren. Platekontrakt vart underteikna. To år seinare nærmar The Lonesome Song seg 1 million selde eksemplar.

«We’re going to keep doing it wrong till we like it that way» sa gode gamle Willie Nelson ein gong. Jamey Johnson har teikna abonnement på det utsagnet. Ikkje det at han har funne opp noko nytt. Han er i countrymusikken. Ikkje i utkanten av den, eller på kant med den, men han gjer den med taggar. Med taggar, flekkar, tæl, og seg sjølv djupt involvert.

Men ikkje åleine. The Kent Hardly Playboys har han døypt den laust samansette gjengen han har samla rundt seg. Den lyden Luke Lewis snakkar om over, skal desse ha sin dugande del av æra for. Ein lyd som brenn, med eit groove som er grumt, med gitarar som både kan gråte audmjukt og glefse lumskt (både av typen akustisk, elektrisk og steel), eit orgel i varmblodig flyt, og eit piano som både luskar og trillar. Ein lyd som er likeså pålitelig (og upålitelig) tilstades når The Lonesome Song i desse dagar vert avløyst av The Guitar Song.

Ei countryplate plar ha ei lengd på sånn cirka halvtimen. Med ti songar, kor av 1 eller 2 er skrudd i hop slik at dei skal kunne fange merksemda via radiosignal. The Lonesome Song er 56 minuttar lang, og har 14 songar med kvar sin sterke personlegdom, men som likevel renn over i kvarandre som årene i blodsystemet. The Guitar Song doblar.

The Guitar Song er eit dobbeltalbum. 25 songar, 1 time og 45 minutt. Disk 1 er svart, disk 2 er kvit. Rykta sa det var slik fordi den første er eit mørkets og dei dunkle tankars album, mens det andre prøver fange livets lysare stunder. Det er vel ikkje heilt slik. Den svarte disken har absolutt sine strimer av lys, mens den kvite har fleire svarte flekkar. Mest er det vel ein songsyklus der tilstandar vert granska frå litt ulike vinklar, der kjensler vert kjent på, augeblikk fanga, og songen feira.

Men det er mørkare enn det er lyst. Svartare enn det er kvitt. Og det er Lonely At the Top. Songaren klagar sin nød i ein innleiande barsamtale. Hans noko meir medtatte samtalepartnar har mildt sagt vanskar med å føle medynk, og tar til motmæle; «it might be lonely at the top, but it’s a bitch at the bottom». Songen er ført i penn av Keith Whitley, og er ein av fem her som Jamey Johnson sjølv ikkje har laga.

That’s Why I Write Songs har Johnson skrive sjølv. Den er også den einaste songen på plata han gjer heilt åleine, med si baryton røyst, og sin akustiske gitar. Eit resiterande manifest over kvifor han har enda opp som låtskrivar, og ein hyllest til dei mindre kjente låtskrivarane i countryhistoria. Hank Cochran for eksempel. Ein Cochran som på si side er mannen bak Set «Em Up Joe, også ein song som hyllar låtskrivarar frå countryhistoria.

Slik er det litt på Guitar Song. Eit tema i ei låt på det svarte albumet har gjerne sin tematiske partnar over hos det kvite albumet. Heaven Bound og Thankful For The Rain er to andre eg tenker har eit slikt band. Begge er forma i audmjuke ordelag, og snakkar vent om ei kvinne som var der, og som ein vemodstynga songar har eit usikkert håp om vil søke hans selskap på nytt. Det er ikkje audmjuke ordelag som bitt Playing The Part og California Riots i hop. Dei deler derimot eit noko negativt lada syn på Los Angeles. Eit syn som er blitt slik etter ein innspelingsseanse Johnson hadde i byen. «Taking a dip on the sunset strip in the morning, ain’t nothing like the smell of tofu and high dollar wine», syng ein noko sarkastisk Johnson (samstundes som han stel litt frå ein vidgjeten one-liner av Robert Duvall). Nei då var det andre tider, og meir handterlige tider, den gongen «the only LA I knew was Lower Alabama». Og tonen, og groovet, det er sugande det, det er sørstat det.

Og endå meir sørstatsrock er det når bilen er på veg heim til Macon. Der «love all night» visstnok er i vente, og songaren får med seg to kvinner med etternamn Coppola i lysten og varmblodig harmonisong. Langt mindre lystefull er Can’t Cash My Checks. Ein sakte brennande, og sju minuttar lang affære, der overlevingsinstinktet super etter luft, og ærligdomen blir utfordra. «You can take my word, but you can’t cash my checks» kjem det frå ein hardt prøvd hovudperson. Og går du ut bakdøra hans og rett over haugen, kan du skode «all these plants that’s been paying my bills».

Ja, «these are sad times, world gone mad times, men doing bad times». Så hevdar i alle fall songaren i det raffinerte countrysoulnummeret Even The Skies Are Blue. «God must be crying». Gud ja. Kanskje ein skulle tatt ein prat med han? I Remember You siterer nokre linjer frå denne praten.

Moral og umoral, tru og utru, Gud og Jack Daniels. Slik er countrymusikkens vesen. Frå Hank Williams til Johnny Cash til Jamey Johnson. Han skil seg ikkje ut på nokon måte sånn. Familien syng han om også. Ei trøystande voggevise til dottera si, titulert Baby Don’t Cry. Eller han teiknar eit idyllisk bilde av barndomens langsame verd, i den tilbakelente visa Front Porch Swing Afternoon.

Ei tid som var handlar også tittelkuttet om. To gitarar heng på veggen hos pantelånaren. Dei startar ein samtale. Tidene har vore betre. Bill Anderson, ein gammal countrymann, er stemma til den eine. Han minnes (eller kanskje skryt på seg) tider då han var i henda til Haggard, Robbins og Cash. Den andre gitaren sukkar imponert, han har stort sett måtta nøye seg med å kurere «some heartaches» i mindre attraktive buler.

Og Heartache, den så ofte omsunge Heartache opptrer i personifisert form på plata, i den barskt truande songen som ber dens namn. Skildra i si evige jakt etter nokon å kødde med, nokon å plage. Ein fattig stakkar til dømes. Ved at den rike fysaken oppe på haugen lokkar til seg hans kjære. Då vert det Poor Man Blues. Då vert det hemn. «When he took her love away from me I had nothing else to lose. So I taught that rich man just what happens when a poor man gets the blues».

Frå hemngjerrige idear til audmjuk kjærleik, frå bitter anger til fagre minner, frå feil adresse til riktig veg. Det finst så mange slags songar på The Guitar Song. Men ikkje for mange. Jamey Johnson gapar ikkje over for mykje i dobbeltformat. Han leverer årets beste countryalbum, igjen.

Først publisert på Groove.no (i 2010)

Ei nesten heilt ny stemme frå nabolaget til Hank Williams tar ein sylskarp innersving på det aller meste av dei siste åras countrymusikk.

9

Ei dryg veke inn i det nye året fekk eg ein liten uannonsert skatt i fanget. Eit countryalbum som no har okkupert stereoen min ei heil veke i strekk. Eit countryalbum som er det beste eg har høyrt av det slaget på fleire år. Ja, fanden om det ikkje også viser seg å vere blant dei aller aller største musikkopplevingane med årstalet 2008 stempla på seg.

Dei tre orda som er tittelen, That Lonesome Song, kan nok seiast å vere ein countryklisjé større enn dei fleste. Men andrealbumet til Jamey Johnson kunne knapt heitt noko anna. Der den klorar seg fram som ein 14 bitar, og nesten timen, lang songsyklus om å finne fram til seg sjølv att. Etter å ha dansa ut døra, nedover gata og inn på pubar og klubbar mot ein fridom som snart viste seg å vere vegen til eit fengsel «so much colder than that one I was locked up in yesterday».

Med andre ord, enno ei plate som er blitt til på ruinane av eit havarert ekteskap/forhold. Du kjennar slektningane; Blood on the Tracks, Hearbreaker, Shoot Out the Lights, Here, My Dear. Eg ser ingen grunn til ikkje å trekke fram That Lonesome Song neste gong eit slikt prosjekt skal vurderast. For han gjer det bra Jamey, veldig så bra. Han blir aldri patetisk eller pinlig sjølvutleverande i sitt sjølvransakande opplegg. Nei han balanserer i grunnen stoffet sitt ganske så storveges. Han plasserer som oftast andre karakterar enn seg sjølv i hovudrolla. Og kransar inn kjenslene deira, som spring utav hans eige sjeleliv, på ein direkte og nonsensfri måte. For så å la dei komme til uttrykk i litt forskjellige former. Frå trykkande tristesse til snev av skjemt. Frå nostalgiske augeblikk til hardkokt realisme. Frå varleg balladering til grimmare gnissel.

Alt gjort i Nashville, Tennessee. Men det høyrest avgjort ikkje heilt slik ut.

Jamey Johnson kom til Nashville like etter tusenårsskiftet. Frå den vesle Alabama-byen Montgomery (ja, det var der Hank Williams kom frå også). Han hadde då fleire år bak seg som soldat. Men kjente seg ferdig med det akkurat tidsnok til å sleppe unna Irak-vanviddet. Han verkar på fleire vis å vere ein vandrande kontradiksjon. Han studerte grunnleggande musikkteori allereie på high-schoolnivå. Men synest å ha eit lausleg forhold til fastgrodde reglar innafor feltet. Med sitt rufsete biker-skjegg og mørke blikk ser han ut som ein trøbbelmakar med Metallica på frukostmenyen. Men han skal etter seiande ha eit poetisk hjerte. Det er både eitt og hitt med songane hans som kan tyde på at nett det er veldig riktig.

Det var ikkje uhemma suksess på musikkfronten som prega dei første åra hans i Nashville. Innimellom hardt arbeid med «hammers and nails» var han imidlertid innom Music Row (countryindustriens hovudkvartal) og fekk napp på ein og annan song han hadde skrive. Og i 2005 gav han ut eit debutalbum, på stort selskap, som både ser ut som og høyrest ut som endå ei plate som prøver å komme seg opp og fram der ute mellom Garth Brooks og Toby Keith ein stad. Albumet gjorde verken Johnson eller det store selskapet noko særlig rikare på gods, gull og ære. Så selskapet gav han like godt sparken.

Han byrja imidlertid etterkvart å hanke inn dugande med grunkar på andre sine versjonar av låtar han lagde. Det syntest Johnson var stas. Så stas at turane på byen med heile pakka av sex og drugs og slikt stadig oftare vart ein del av livet hans. Ekteskapet ditto ein mindre del. Men ein dag vakna han opp. Kløen var ikkje lenger så god. Temperaturen var nær frysepunktet. Hovudet verka meir enn ei heil pakke med Paracet kunne reparere. Og angeren byrja klore seg kraftig fast i sjela hans.

Det var då han fant fram ei Waylon Jennings-plate frå det året han vart fødd, sette korken på flaska, og tok seg grundig med tid til å sitte og tenke på «all the things I had, and threw away». Dette vart det songar av. Sterke songar. Desperate songar. Verkelige songar. Slike som selskapa rundt om langs Music Row helst ikkje vil ha noko med å gjere. Så han gav dei ut på sin høgst private label Humphead i staden.

Så skulle det likevel vise seg at sjefen for Mercury records (som visstnok er identisk med sjefen for Lost Highway) oppdaga stoffet, og loste det til ei større hamn. Han såg sannsynlegvis det same som underteikna. At That Lonesome Song er laga av noko heilt anna enn debuten. Av slikt noko som verkelig får karar som Brooks, Keith og dess like til å virke som dei identitetslause og stereotype farkostane dei jo er.

Jamey Johnson opererer i ein hevdvunnen tradisjon. Han legg aldri skjul på det. Snarare tvert om, han er stolt av det. I den lett skjemtande og ikkje så lite sjølvironiske avslutningslåta plasserer han seg «somewhere between Jennings and Jones». Og då er det ikkje først og fremst si alfabetiske plassering i platesjappa han tenker på. Det er nok meir lyden han lagar og livsstilen han har ført han prøver å beskrive (meir då Jennings enn Jones vil underteikna skunde seg med å skyte inn). Men frå denne staden mellom desse to, og for så vidt fleire andre countrylegender, gjer Jamey Johnson sakene på sitt eige vis.

Albumet startar med at Jamey slepp utav fengselet. Ikkje eit reelt eitt med betongmurar og piggtrådsperringar, vel eg å tru. Det er vel heller fengselet nytta som metafor for det tilværet mannen vakna opp til etter at festen var over, han har i tankane.

Lyden frå fleire gitarar byrjar så å virvle rundt. Stilnar. Ein gyngande bass/tromme-rytme smyg fram og får rommet åleine nokre sekund. Før denne slentrande tørre barytonrøysta gjer seg til kjenne. Überdynamiske og sterkt skilsetjande High Cost Of Living er i gang. «Freedom’s just another word for nothing left to lose» song Kris Kristoffersen. Ei erkjenning vi er mange som kan skrive under på, vil eg tru. «The high cost of living ain’t nothing like the cost of living high» syng Johnson i si sterkt slekta, men ikkje mindre minneverdige tekstlinje.

Dreamin» My Dreams har gått sine rundar, korken er stadig på flaska, og sjølvransakinga når sine første høgder. «I had a job and a piece of land and my sweet wife was my best friend, but I traded that for cocaine and a whore». Det er bittert, og orgelet virvlar, og Johnson og banden viser at dei ikkje berre er countrymenn, men at dei også har snappa opp litt sørstatsrock på vegen, og dei likte det dei høyrte.

Like naturleg som at orgelet svirlar og vrinskar, like naturleg blir det gitt plass til lyden frå steel-gitaren. I den brennande balladen Angel feller steel-gitaren sine tårer i kapp med at det store skilsmisseoppgjeret går inn i ein tiltakande krakilsk fase. Songaren vår kan ikkje skjøne at den illsinte stemma på telefonen er henne han nyleg hadde livet i lag med. Men «these lawyers has poisoned the well, and as our love is dying, they’re making a killing on heartaches and furniture sales». Sjølv lurer han på i sitt kaotiske sinn om det er ein demon som er etter hans sjel han prøver å filleriste, eller om han er i ferd med å sende «an angel to hell».

På sitt mest hemngjerrige er nok likevel songaren når han til swampblues takter (à la Tony Joe White eller John Campbell), i Mowin» Down the Roses, fresar over rosebuskane hennar med ein John Deere, riv ned bileta, fyller 15 søppelsekker fulle med klede, og fortel at han «smoked ’em with your potpourri on a burn pile in the back».

Han tar seg også den fridomen å kjemme kvinner flest over same kam i det noko harselerande nummeret Women. «women» snerrar han med utropsteikn bakom, og eit piskande trommeslag som ekstra støtte for å gje teiknet feit nok skrift.

«I’ve made a sad one laugh
And I’ve made a good one cry
I’ve made one scream my name to the good lord by and by
I’ve made ‘em go insane and I’ve made ‘em go away
Just can’t ever seem to make one stay»

Så når det kjem til stykket, er det nok vel så mykje seg sjølv som alle desse av motsatt kjønn han harselerer over.

Han har skrive det meste sjølv, ein del i kompaniskap med andre, men frå den der Jennings plata han spelte dagleg på denne tida, då dette vart til, har han også henta fram to songar. Det fløyelsmjuke og lett håpefulle tittelkuttet Dreaming My Dreams, og The Door Is Always Open. Der songaren ikkje heilt klarer å finne ut om han skal vere audmjuk eller uforskamma (på ein «eg trur nok eg var betre i senga enn han der nye typen din» måte).

I ånda og til ære for den same Jennings har an laga The Last Cowboy. Der han ikkje heilt kan sjå kvifor alt skal endre seg og ta nyare (og glattare) former. «Ever since Waylon, I can’t find no one to buy into sad country songs» syng han i tributerande ordelag til den gamle meister. Før han lar fylgjande konklusjon henge i lufta; «Does everything good have to change til the last cowboy’s gone?». Når han gjer dette er han sikkert også litt farga av at Jennings sjølv var inne på noko av det same i sine Are You Sure Hank Done It This Way og Let’s All Help the Cowboys (Sing the Blues) frå nett Dreamin» My Dreams albumet.

In Color, som er albumets første singel (den burde ikkje vere utan hit-potensiale), er ein annan av eit par-tre avstikkarar frå den gjennomgåande tematikken. Her møter vi den gamle mannen som med eit fotoalbum og eit barnebarn på fanget fortel via bilder i svart/kvitt om tider som var. Om harde tider; Depresjonstida og andre verdskrig («If it looks like we were scared to death like a couple of kids just trying to save each other, you should’ve seen it in color». Og om betre dagar; då han gifta seg («You can’t tell it here but it was hot that June»).

That Lonesome Song er heile tida helde i eit organisk og ledug lydbilde. Der dei fleste låtane startar ut i ei sonisk ufokusert form før dei samlar seg og slår ein vital knute om sitt eige melodiske vesen. I avslutningsfasen glir dei så gjerne tilbake til det ufokuserte utgangspunktet. Og over i neste spor utan pause.

Albumets mest intrikate og melodisk utfordrande spor er tittelkuttet. Det bygger frå spartanske former til det beint fram swingande, og har til tider eit smått jazzig preg. Og det er tøft og det er røft. «What the hell did i do last night. That’s the story of my life…». Og det vert klynka fram ei bøn om å få hjelp til å komme seg ut av den store einsemdskjensla. «…trying to remember words to a song nobody wrote. And it’s sad and it’s long, and can’t nobody sing along?».

Ein betre arving til å føre tradisjonane frå den lovlause countrymusikken vidare enn det Jamey Johnson viser seg å vere kunne eg knapt klart å drøymt opp. Akkurat no er hans nyaste album det beste eg kan tenke meg. Men sjølv når den dagen kjem – snart – då That Lonesome Song lyt vike plassen for andre songar, så vil den ikkje gå inn i historia som støvsamlar. Til det er den grunnlagt på for store dosar av rastlaust krut.

Først publisert på Groove.no (i 2009)