Det beste Erlend Ropstad får til er så uendelig mykje meir enn godt nok. 8
Like mykje som songar og viser og slikt vil eg kalle det poesi, ja stor poesi i grunn. Ikkje fordi orda, orda åleine på kvitt ark og mellom to permar, fullt ut ville ha kvalifisert til å bli kalla stor poesi. Det er ikkje det. Det er det samla uttrykket som blir til poesi. Det som oppstår i klangen mellom røysta til Erlend Ropstad, tonane rundt den og orda som kryp fram. Nærværet han der skaper, heilt blotta for affektar. Måten han med si tørrvarme og vakkert ufullkomne røyst heilt naturleg formidlar slikt som hender mellom menneske.
Frå Erlend Ropstad for nokre år sidan sette seg i glaskarmen og byrja på nytt, til han no bøyer seg djupfølt over pianotangentane og hentar fram det beste han får til, har han vore ein av dei norske artistane eg har hatt størst glede av å lytte til. Frå eit tidlegare liv med engelsk som songspråk slo han for drygt to år sidan over på morsmålet. Plasserte ein akustisk gitar i fanget og song om oppveksten i sørlandsbygda Vennesla, på målføret han snakkar til dagleg. Året etter rigga han opp eit meir elektrisk lydbilde inne i Värmland ein stad. Song om svenske visesongarar og slikt som skjedde Her Om Natta. Og så, idet endå eit år har gått fullfører han eit aldri så lite hat trick med Det Beste Vi Får Til.
Det er ei plate Erlend Ropstad har gjort ganske så mykje på eiga hand. Han har med seg ein trommis på ein del spor, elles spelar han og syng det aller meste sjølv. Ei sonisk kjelde han denne gongen nyttar flittigare enn på dei to førre platene er synthesizeren, men elles er det no gitaren og pianoet då. I eit lydbilde som oftare er opent og nennsamt enn det er lydfullt og røslig. Det kan kanskje kallast viser, eller kanskje ikkje, men nett det er ikkje så viktig.
Ein song her er kanskje det næraste Ropstad har vore ein popsong på desse tre albuma. Den heiter Bare Kom, har eit enkelt synth-tema gåande tvers igjennom seg, eit ekspanderande driv og eit rett så fengande refreng. «Det er det at du kanskje kommer tilbake» syng han midt i dette refrenget, og songens vesen får meg til å tenke at nett det kan komme til å skje, at kvinna som har dratt sin kos vil komme tilbake.
Då er eg meir usikker på om det ligg til rette for forsoning og nye sjansar i ein del av dei andre songane på plata. Ta no for eksempel det melodisk storflotte og sonisk noko ureine opningssporet Som Om Jeg Nesten Ikke Fins. Same kor mykje hovudpersonen der ropar på meire vin eller praktiserer kunsten å halde seg fast i ingenting stiller eg meg tvilande til at ting vil ordne seg. Same kor mykje han forandrar på allting har eg ei kjensle av at han ikkje kjem til å bli sett av ho han ynskjer å bli sett av.
Eller kva med nestentittelkuttet Det Beste Jeg Får Til. Eg synst det høyrest mørkt ut der også. Trommeslagaren serverer stakkato rytmikk, Ropstad lagar svirlande synthgrums og anna gnissel, og syng at «det er ikke det at jeg er ensom, men denne dagen var ikke god», kvinna som var her dagen før kjenner songens hovudperson no berre avtrykket av. Noko handlingslamma funderer han rundt temaet «det beste jeg får til», utan å legge att eit solid inntrykk av at det vil vise seg som godt nok.
For eit år sidan kalla han plata si Her Om Natta. Natta figurerer i ein og annan song denne gongen også. Før Satt Vi Oppe Helt til Morgenen er tittelen på ein av desse. Ein noko dunkel låt med mykje god synthsvir, og ord som vitnar om rastløyse, om ei tid som har gått, om måneskinn og soloppgang. Før Det Er For Sent heiter ein annan song med mykje natt i seg. Ein spartansk orkestrert ein. Eit einsamt piano trillar fram nattblå tonar, medan Ropstad vandrar inn i etterpåklokskapens sfærar og slår fast at «det er for sent når natta tar deg igjen», med ein viss desperasjon i tonefallet.
Lettare er tonen i En Sang Til, der han vender seg til ei kvinne og formidlar forhåpningar om ei bra framtid, i takt med eit riff lånt hos Sweet Jane. Og apropos lånte tonar, det er noko kjent med pianotonane i låta Stor Stein også, men i skrivande stund har ikkje ein noko tilårskomen musisk hukommelse (min) klart å sirkle inn kor dei kjem ifrå. Vakre er dei no uansett, og sterk er songen dei er ein del av, ikkje minst på grunn av det bistre synthtemaet som går tvers igjennom den. Det er heller ikkje fritt for at songens ateistisk orienterte innhald gjer eit visst inntrykk. Egpersonen, som kanskje er Ropstad sjølv, møter ein kamerat frå barndomen. Kameraten held framleis fast i trua frå bedehuset, vår mann tvilar sterkt. I ei ånd som har ein viss slektskap til ein vidgjeten opningssetning av Patti Smith uttaler han saker som dette:
Aldri be for meg er du snill,
Jeg har aldri bedt noen om å dø for min skyld,
Det beste jeg gjorde var å gå meg vill.
…
Det fins ikke noe sted som du skal slippe inn,
Etter det her fins ingenting.
Klart og tydelig uttalt. For så vidt ikkje ein typisk Erlend Ropstad sak. På den andre sida: det er heller ikkje typisk Ropstad å vere uhandgripelige eller å stadig ty til metaforar. Men i avslutningssporet Den Eneste finn han likevel grunn til å tydeliggjere eigen metaforbruk. Her har han for seg kor «forbanna vanskelig» det kan vere å seie dei små riktige orda, og at han nok derfor i staden kan ha tydd til jorda og snøen, havet og månen, eller kanskje ein metafor om å symje motstraums oppover ei elv når det eigentlig har vore noko langt meir intimt og personlig han har vilja formidle. «Jeg kunne ha vært tydeligere» erkjenner han, «men nå vet du det» legg han til. Og set eit godt punktum på det som vel må vere hans beste plate.
Bakom eit blåleg cover med psykedeliske krusefiksar finn eg fleire fargar. I ein song med den Dolly Partonske tittelen A Coat Of Many Colors syng Israel Nash: «I don’t live like others, I see twice as many colors». Når det kjem til det der med fargar så er han nok inne på noko. For dette er psykedelia gitt. Sveipa i ei drakt med trådar til folk og country svevar varmegjevande tonar mot ein. Dei gjer det imidlertid ikkje på eit vis som kan seiast å vere annleis, nei heller ganske så velkjent. Slik det blei gjort i den psykedeliske gullalderen. Men aller mest får det meg til å tenke på Neil Young (i selskap med Crosby, Stills and Nash). Ja reint skummelt likt den ærverdige canadiaren lyde det innimellom. Med nettopp A Coat Of Many Colors som den kanskje aller tydeligaste representanten i så måte. Utan at låta fell tvers igjennom av den grunn. Den blir på ein måte for fin til det. Ikkje er den, slik eg insinuerte innleiingsvis, eit statement over kva Israel Nash har føre seg på plata heller, men i staden ein sympatisk song om å kaste fordommar over bord. Om eg oppfattar det rett då, der inne frå det psykedeliske tåkelaget. Det er jo ikkje sikkert, men at det er sympatisk det er eg ganske så sikker på.
Då er ikkje Tryllefløyten lenger berre ein opera av Mozart. Då er Tryllefløyten også ein norsk popsong. Ein ganske så storarta ein. Smidd i vinnande melodiske former, virvla inn i boblande og flytande synth-straumar, og tilgodesett eit varmt groove. Men utan at songaren av den grunn finn det opportunt å synge om varme ting. Sånn lettare flegmatisk, noko nedtrykt og smått arrogant gjentar og gjentar (og gjentar) han at han «har bagasje med». Og slik eg forstår det kunne han gjerne tenke seg å bli kvitt noko av denne bagasjen. Han vender seg i alle fall til både lege, terapeut og ei kvinne, og han spør «kan eg forandre meg, kan du forvandle meg, til en an person, er det en konspirasjon?». Rim og ordspel, skarrande r’ar og fiffige vendingar er i omløp. Kontrastar gjer seg til kjenne, tonane har dansen i seg, og Fjorden Baby! har signert tre minutt og femtito sekundar som vel kan vise seg å bli ein liten norsk popklassikar (i alle fall her inne i kroken hos meg).
«Why does it shake?» spør songaren, i eit essensielt spor mot slutten av plata. Eit for så vidt relevant spørsmål det, av fleire grunnar. Rundt han går det føre seg. Ein rytmeduo gjer det tett og med driv. Dei er på på på. Ein gitarist serverer sakene dirrande med desorienterte tonar. Han er her her her. Og songaren syng om både evig ungdom og kroppslig og mentalt forfall. «I’ll be the first to never die» syng han, «nice taught» legg han lakonisk til. «Why does it shake – the body, the body, the body – Why does it move – the fear, the fear, the fear» gjentar han fleire gonger i songens siste fase. Medan energien rår i klassisk postpunkmodus. I det der feberherja lendet mellom Joy Division og Pere Ubu.
Popkroken 