Asketisk, akustisk, og sterkt tilstades i songen. Slik leverer Gillian Welch og hennar mann sakene, igjen.

8

Det tok si tid dette. Etter å ha brukt ganske så normale sju år på å gje ut sine fire første plater, og etter å ha mottatt åtgaum nokre hakk over det normale for desse fire, vart det stille gitt. I åtte år. Når stilla i år vert broten skjer det sjølvsagt ikkje med høglytte lydsprell. Slik er ikkje Gillian Welch.

Då ho var her sist, med Soul Journey, hadde ho bevega songane sine inn i eit bilde der elektriske instrument spelte ei rolle. Ho har ikkje nytta åra etter det til å pønske ut ei vidare ferd inn på det sporet. Med The Harrow & The Harvest tar ho vel snarare vegen tilbake til start. Der ho var med Revival og med Hell Among the Yearlings. Saman med mann sin David Rawlings, nokre akustiske gitarar, ein banjo, og lite anna. Det er forsåvidt nok, viser det seg.

Gillian Welch vart visstnok født i New York, og vaks visstnok opp i Los Angeles, men musikalsk kjem ho frå ein annan stad. Ho kjem frå ein stad der folk- og countrytonane har Appalachian-fjella i ryggen, bluesen frå Mississippi i blodet, og sørstatsforteljingane innabords. Ein divergens som stundom blir brukt mot henne. Det autentiske i hennar arbeid blir stilt spørsmålsteikn ved. Ho byr på adopterte tonar, og fabrikkerte følelsar har det blitt hevda. Kor tid det er plausibelt å bringe slike argument til torgs har alltid vore ei aldri så lita gåte for underteikna. Kor tid kan ein utanforståande hevde at «dine songar dei er fabrikkerte min venn» medan «hennar songar, dei kjem rett frå eit ekte hjerte, så det»? Og kva rolle spelar det no eigentlig? For meg er det opplevinga eg sit att med som spelar ei rolle, autentisk eller ikkje. Og Gillian Welch sine plater har alltid gitt meg gode opplevingar.

Uansett, i god tid før ho spelte inn si første plata flytta ho til Nashville. Derifrå har ho vore blant dei sikraste leverandørar av tradisjonsbundne tonar i doggfriske former. Slike som tida kan ha vanskar med å springe i frå, slike ein kan kalle tidlause. The Harrow & The Harvest har ti songar av det slaget. Ti av dei mørkaste Gillian Welch har formulert saman med David Rawlings. Han kallar dei for «ten different kinds of sad».

Ti songar som på ulikt vis er rota i sørstatsgotikken og dens hang mot å spegle det dystre og det amoralske. «The things I seen in Scarlet Town did mortify my soul» syng Welch nokre sekund inn i plata. Ei undergangsvise med driv og intensitet er i gang, og dama syng om djupe brønnar, mørke graver, og mannen som veit kva klokka er og som no står og bankar på døra. Vegen frå denne til den noko harselerande avslutninga svingar seg ikkje heile tida i like djevelske former, men ein sving eller to innom dit den særdeles lystige framtida høyrer til passar den seg vel for å ta.

«Some girls are bright as the morning, and some have a dark turn of mind» syng Welch ein sving lenger framme. Og det er desse skikkelsane med det mørke sinnelaget ho presenterer oss for utover. Utover på ei plate der samspelet mellom Welch og Rawlings glir så lytefritt, opptrer så samanvevd, er så raffinert, så vitalt, så naturlig, sjølv der det er intrikate linjer som blir spelt, at eg beint må undrast om dei er det perfekte ektepar.

Sånn i kontrast til samspelet som føregår mellom folka i songane deira. For det kan vanskelig seiast å vere perfekt. «I can’t say your name, without a crow flying by» erklærar hovudpersonen i praktfulle The Way It Will Be. Ein song eg kan høyre ånda både frå folk som David Crosby og frå Richard og Linda Thompson att i. Ein song som konkurrerer med Tennessee om tittelen plata sitt absolutte høgdepunkt.

Tennessee, ein blått brennande og melodisk forførande song om kranglete oppvekst, overgrep, og sjølvdestruktive val. Ei tonesett sørstatsnovelle god som nokon, der mykje blir fortalt, men der like mange bilde dukkar fram frå det usagte. Med opningslinja «I kissed you cause I’ve never been an angel» fangar Welch merksemda umiddelbart, den svinn aldri hen. Tennessee er laga av stoff som blir verande.

Verande blir også den gospelsmitta mordarballaden Silver Dagger. Ført i ord av eit mordoffer, frå «the dark side of a hollow hill», der ho drikk vin med englane og spekulerer på om «the great destroyer sleeps in every man». Det noko mindre blodige temaet lengt er djupt til stades i Down Along The Dixie Line. Bruer er brent, fleire enn lurt var, heime nær barndommens «wildwood». Så draumen om å kunne «leave the northland far behind» blir nok ikkje noko anna enn det, ein draum.

Under dette traurige, dette dystre, opplever eg ikkje at det er eit botnlaust mørke. Eg opplever at plata har eit langt nærare slektskap til ein lett bris enn til ein øydeleggande storm. Eg opplever plata som levande og lysten på å vere relevant. Den omtalar ikkje håpet som ein tydelig eventualitet, men har noko syndig i seg som kan minne om humor. Og ein ikkje ueffen snerr. Med ein slik ein tar plata i alle fall farvel. Høvelig nok titulert The Way The Whole Thing Ends. Tonen trenger seg på frå ein eldfull stad mellom beisk og munter, der det viser seg at ein angrande eks-elskar har lite å hente.

Here you come alone and crying
Now you want to be my friend
That’s the way the cornbread crumbles
That’s the way the whole thing ends

Den beste plata til Gillian Welch heiter framleis Time (The Revelator), men den nest beste heiter no The Harrow & the Harvest.

Først publisert på Groove.no (i 2011)