Årets tema er mørkare og har meir smertefulle linjer. Men varmen, harmonien og den uimotståelige folktonen frå siste er slett ikkje blitt forkasta.

  Folk dukka som kjent ikkje opp i går. Den slags tonar har vore her lenge. Det gjeld så absolutt også folktonane Fleet Foxes kolorerar sitt musikalske bilde med. Dei kunne høyrast i California i 1968, i England i 1969, og før det, og etter det, og for så vidt til alle tider. Men ingen har likevel gjort tonane heilt slik Fleet Foxes gjer dei. Eit band av i dag, og for så vidt for alle tider, frå Seattle, USA.

Fleet Foxes dukka som kjent opp på det store kartet i 2008. Med sin Sun Giant ep, og sitt sjølvtitulerte debutalbum. Utgjevingar godt forsynt med sympatiske og tiltrekkande songar, løfta fram av den milde og saliggjerande røysta til Robin Pecknold, og hans harmonisyngande bandpartnerar. Heilt naturlig strauk dei folkvesenet med ei varlig, men også personlig, hand. Og skapte ein frisk vennlegsinna vårlig tonebris, som etterkvart skulle vise seg å finne fram til mang ein heim.

Dei starta spele inn ei ny plate året etter. Det skulle vise seg å bli noko ganske anna enn ein kort og smertefri prosess. Pecknold hadde sine idear om korleis albumet skulle låte. Han snakka om mindre poppreg, mørkare dragingar, djupare groove, inne i eit samanhengande sonisk bilde. Han sa seg vere inspirert av Roy Harper sitt folkpsykedeliske Stormcock-album, og av den eksepsjonelt instinktive og augeblikksorienterte tonen i Van Morrisons klassiske Astral Weeks. Og låtar blei laga, låtar blei spelt inn, men dei slo ikkje ut på den soniske skalaen Pecknold hadde høyrt føre seg. Så saker blei kasta, forkasta, og måtte gjerast om att. Bandet heldt det ut, men dama ho gjekk sin veg.

Helplessness Blues vart til slutt resultatet. Den er absolutt annleis enn debuten, og den er absolutt veldig Fleet Foxes. Pecknold har ikkje svikta sine idear. Plata har ei mørkare sjel, den dansar i mindre grad med lette popsteg, og den held seg i eit ganske så samanhengande sonisk bilde. Den har meir lyd enn debuten, den har større kompleksitet, nokre fleire psykedeliske manerar, og den vil nok av fleirtalet bli opplevd som litt vanskeligare. Samstundes, den har varmen. Den vellydande og harmonimerka Fleet Foxes-varmen. Og den kjennes nær, imøtekomande og open.

Det dukkar opp spørsmål undervegs. Eksistensielle spørsmål. «What does that say about me?» lyde det første. «So now I am older than my mother and father when they had their daughters» er slutninga som leiar til spørsmålet. Pecknold har oppdaga at tilværet nok handlar om langt meir enn ungdom, fridom, og det egosentriske prosjekt. Det handlar også om slike ting som å bli forelder og kjenne kjærleiken vekse utan atterhald, om handlingar som får uopprettelige konsekvensar, og om jakta på å bli tilfreds. 25 år inn i livet må det vel berre erkjennast, det blir nok ein kamp dette her. Frå «Montezuma to Tripoli». Eller «from the halls of Montezuma to the shores of Tripoli» som det heiter i militærhymna Pecknold har snusa fram den metaforen frå. Songen har han kalla Montezuma, og lagt den først i løypa, på sitrande gitartonar, og tiltakande «ooooh-ooooh».

Ei stund seinare kjem tittelsporet. Eit todelt tittelspor. I ei evig vakker og enkel melodisk utforming, kanskje inspirert av ei side i Paul Simon si songbok, syng Pecknold i første del om individualitet kontra det å vere ein bit av eit større heile. «I was raised up believing I was somehow unique» syng han, «like a snowflake distinct among snowflakes». Men så, etter å ha grunna ei stund over det, og gjort nokre erfaringar, ser songaren seg nok meir som «a functioning cog in some great machinery, serving something beyond me». I den sonisk sett meir svevande andre delen av låta drøymer han seg inn i rolla som eigar av ein frukthage, og håpar ein dag å bli «like the man on the screen». Då har han lagt røyndomen nokre psykiske sjømil bak seg og gått i land i Utopia.

Eller Innisfree som nokon vel å kalle det. Den idylliske øya songaren gjerne kunne tenkt seg å tilbringe ein dag eller to på. Slik ser han det i alle fall når han kler seg i sin Bedouin Dress. Eller sin og sin, det er vel helst ein lånt gevant, som han lovar levere attende om Innisfree-ønsket blir oppfylgt. Og tonen er rik, groovet er listig, ein fiolin spelar arabisk, og W.B. Yeats har ei rolle. For det var han, den irske diktaren, som i si tid skreiv om den idylliske øya, i sitt vesle dikt The Lake Isle Of Innisfree.

Ei øy songaren også ser for seg som eit mogeleg mål i den spartanske fasen av mangslungne The Shrine/An Argument. Rett før eit frijazzande villnis tar over. Kanskje for å illustrere at den kan vere noko upålitelig og ugjestmild denne vegen til Innisfree. Då er vi i enden av ein åtte minuttar lang låt som, i tillegg til å vere bandets mest komplekse stykke til dags dato, også er deira mest iltre. I den grad Fleet Foxes evnar å vere iltre då. I den grad Pecknold si røyst har det i seg som skal til å vere noko anna enn human og smidig då. Den har vel i grunn ikkje det, men når linja «sunlight over me no matter what I do» dukkar opp angrip Pecknold den i alle fall på eit uvant aggressivt vis. Men det varer ikkje lenge. Sjølv om fortvilinga rår, og han står der ved ønskebrønnen, og kastar skillingen uti. Fordi ho har brukt den grufullt skinande morgonen til å kvitte seg med det siste som lenka dei to i hop. I ei låt som er både vakker, sår og brutal.

Så vanskelige kan Fleet Foxes altså vere. Her på Helplessness Blues. Dei kan vere lettbeinte og likeframme også.

Battery Kinzie er popsongen sin god som nokon. Melodisk og sonisk i alle fall. Tekstlig går den derimot og sveittar på kanten av det endelige mørkret. Opningsstrofa er morbid så det held: «I woke up one morning, all my fingers rotting, I woke up a dying man, without a chance». Kanskje betre å sette tinga i revers, og gå tilbake til natta? I refrenget blir i alle fall ein fyr dei kallar Wide Eyed Walker innstendig åtvara mot å stege inn i grålysinga. Den same vandraren, Wide Eyed Walker, dukkar også opp i det augeblikket avslutningssporet Grown Ocean dansar mot sin sorti. Den kanskje mest optimistiske blant songane på plata. Men sortien er ikkje det. Optimistisk. Ikkje når Wide Eyed Walker blir til Wide Eyed Leaver.

Fleet Foxes finn ikkje opp verken seg sjølv eller folkrocken på nytt her på Helplessness Blues. Ikkje driv dei med nybrottsgrubling, eller stiller spørsmål aldri stilt før heller. Dei har berre laga ei plate stappfull av gode songar, vektige songar, godt formulerte songar, både i tekst og klang. Slike som berre dei kunne ha laga. Det må vere godt nok det. Meir enn godt nok.

8/10

Først publisert på Groove.no (i 2011)

 

Eit ruralt pop-under tufta på gamle tonar, like naturleg og friskt framstilt som lerkesong ein grønnkledd vårdag.

8

Put on your colors and run come see
Everybody’s sayin» that music’s for free
Take off your clothes and lie in the sun
Everybody’s sayin» that music’s for fun

Slik lyde det i alle fall i David Crosby sin smekre tributt til musikken, Music Is Love. Vi er fleire som meir enn gjerne stemmer i med han der. Kvar einaste tone på Fleet Foxes sitt debutalbum tyder på at det er også noko dei gjer. Og så elskar dei heilt sikkert det aller aller meste som David Crosby har vore med på, av musikalsk art då. Og dei elskar Brian Wilson, og The Zombies, og Simon & Garfunkel, og Fairport Convention, og Fleetwood Mac, og Love, og…, sånn cirka tolv dusin til med 60- og 70-tals akter som prøvde å putte folk i pop, eller pop i folk, som song harmoniar av full hals, og som kanskje ikkje var heilt framande for å utfordre med små psykedeliske brot på ordinær melodiskikk.

Du må likevel ikkje tru at Fleet Foxes er endå eit retroband med vag personlegdom og høg middelmåtigheitsfaktor. Tru meg heller når eg seier at Fleet Foxes formar dei gamle tonane dei har plukka opp til eit uttrykk som er deira, og ingen andre sitt. Ikkje berre er uttrykket deira, men det er også eit særdeles sympatisk uttrykk med ei tiltrekkingskraft sterkare enn tørsten og avkjølingstrongen på ein gloheit sommardag.

På grunn av at vokalist Robin Pecknold si tindrande røyst har klare likskapstrekk med den til Jim James i My Morning Jacket og den til Ben Bridwell i Band Of Horses har desse banda vore flittig nytta referansepunkt. Etter mitt syn stansar det meste av likskapen med den røysta. Fleet Foxes, slik dei lyde på dette debutalbumet sitt, og på den like så flotte EPen Sun Giant, er ikkje så mykje av eit rockeband. Dei opptrer på eit meir nennsamt og mildt vis.

Fleet Foxes fekk sitt namn i 2006, då barndomsvennene Robin Pecknold og Skye Skjelseth tok til å ane at deira fleireårige låtskrivarsysling og klimpring på gitarane i meir løynde omgjevnader hadde byrja å bli til noko som kunne delast med langt fleire. Frå heimbyen Seattle si musikkscene fekk dei med seg keyboardisten Casey Westcott (Seldom), trommisen Nick Peterson (Pedro the Lion) og bassisten Craig Curran (Dolour).

Og alle saman syng dei. Slik høyrest det i alle fall ut i vokalharmoniane som dekorerer dei fleste låtane her på slikt eit erobrande vis.

Den vokaldominerte lyden av Fleet Foxes har mykje sakralt og intimt med seg, men den har samstundes noko monumentalt og høgstemt over seg. Og det er ein eller annan stad midt inne i denne syntesen at deira eigenart vert skapt. Ei eigenart farga av både lovprising, surrealisme og varleg melankoli.

Fleet Foxes er ikkje lyden av storbyen sitt travle og støyande vesen. Fleet Foxes tar oss med langt bort frå der eksosen flyt, asfalten kokar og betongen veks. Dei tar oss med ut i naturen, der fuglesongen er nær og sinnsroa kan få komme til. Der kan eg sjå dei for meg dansande gjennom ei blomsterkledd våreng. Eg kan sjå dei i skumringslyset i eit haustfarga skogholt. Eg kan sjå dei lett hutrande jogge i kapp med ein luftig fjellbris nedover Blue Ridge Mountain. Eller eg kan sjå dei prise soloppgangen «dangling there, golden and fair, in the sky».

Fleet Foxes har eit tydeleg og kongruent uttrykk, samstundes som dei på eit veldig naturleg og elegant vis skaper variasjon og elastisitet. Dei tyr ikkje til dei mest nytta vers-refreng-vers løysingane. Dei har songar utan refreng, dei har songar som tar uventa men elegante vendingar, og dei har ein song heilt utan ord. Heard Them Stirring heiter den, og er tre minuttar med harmonifulle og elegiske «ooh, ooh, ooh». Så veldig mange ord har heller ikkje Quiet Houses, men manglar av den grunn ingenting på å bli ei praktfull poppsykedelisk bøn om å ikkje bli svikta.

Sjølv om det er songar her med få ord, og tekstane ikkje er trykt inni coveret, meiner eg å høyre at Robin Pecknold (som er låtskrivaren i kvintetten) har poetiske evner, og at orda ikkje berre står att som ei klangriktig vare i den perfekte harmonisong si teneste. Slik han sjølv vel har hinta frampå om, i all beskjedenheit.

Det tre gonger gjentekne verset som er pophymna White Winter Hymnal har i alle fall, såvel lyrisk som sonisk, klangen av noko magisk over seg:

I was following the pack
all swallowed in their coats
with scarves of red tied around their throats
to keep their little heads
from fallin» in the snow
And I turned around and there you go And, Michael, you would fall
and turn the white snow red as strawberries in the summertime

På den eine sida er det ein linn og yndig song, på den andre sida formar dei den, ved hjelp av dynamisk styrkande orkestrering og lange velturnerte songlinjer, om til også å vere noko storslagent. Eit storslagent bilde av ein venneflokk der ein av dei tar ein annan veg, ein veg han må gå aleine. Det er litt trist, og det er umåtelig vakkert.

Naturen og dei skiftande årstidene dannar bakgrunnsteppet for det som hender albumet igjennom. Men det Pecknold eigentleg syng om verkar å vere nokså nære og personlege saker. Hans bror Sean spelar ei viktig rolle i den strengeklangfulle Blue Ridge Mountain. I den rytmisk vitale Ragged Wood møter vi ein mann som håpar at våren skal bringe hans kjære ned frå fjellet og bort til bålet han har tent. Medan Pecknold i den tamburin og pianodrivne og ikkje så lite popflotte He Doesn’t Know Why syng om møtet med ein kamerat som livet ikkje har smilt til dei siste åra, og songaren lyt motlaust erkjenne at «there’s nothing I can do».

I fleire av låtane til Fleet Foxes er det vel så mykje spor av den engelske folktonen som det er av heimlandet deira. Den fløytedraperte og energiske Your Protector er ein slik. Det same også med Tiger Mountain Peasant Song, spesielt høyrer eg det i det avsluttande fortvila utbrotet «I don’t know what I have done, I’m turning myself to a demon». Dette er forresten ein av to songar der Pecknold opptrer aleine, berre assistert av sin eigen akustiske Martin-gitar. Den andre er den avsluttande og hjerteskjerande vakre Oliver James. Her Pecknold tidvis syng a capella, tidvis berre dunkar lett på treverket til gitaren, og tidvis lar strengane låte. Han syng så nakkehåra reiser seg om noko eg tolkar å vere ei drukningsulykke; «Oliver James washed in the rain, no longer».

Eit av årets definitive kjøp må vere å handle dette albumet inn på vinyl, der det også har fått selskap av femspors-EPen Sun Giant, som på mange vis må reknast å vere ein del av det heile. Det mildt sagt fantastiske heile.

Først publisert på Groove.no (i 2008)