Desperate tonar om desperate tilstandar.

  «I wanna destroy, I wanna destroy, I wanna destroy, …» syng Erika M. Anderson. «I know the rage that’s in me, but I’m just what yoy made me» syng Erika M. Anderson. «Angel why you gotta be so tuff?» spør Erika M. Anderson. Ja det ulmar eit sinne utav mange av songane på Exile In the Outer Ring. Ikkje songaren sitt sinne. Ho er midlertidig rolleinnhavar eller formidlar. Folka som kjem til syne i songane hennar er av dei som i november 2016 var med å stemme Donald Trump inn i presidentstolen. Dei blir verken hudfletta eller tatt fint på. Ho stiller dei i eit rått lys men med ein straum av empati sivande rundt dei.

EMA er altså initialane til Erika M. Anderson. Exile In the Outer Ring er det tredje EMA-albumet. Etter nokre år og tre album med det eksperimentelle folkrock-bandet Gowns solodebuterte dama med albumet Past Life Martyred Saints i 2011. Ei plate der gitaren kan komme inn varleg og akustisk, men det er ikkje det som pregar den. Det er ei plate med skarpe psykedeliske kantar, der gitaren og andre lydkjelder ofte hentar fram sitt støyande vesen. Og det handlar om sex og kropp og vald og religion. Og det brenn, av elektrisk raseri. I eit sonisk sett luftig bilde. Uttrykket ber ei gjeld både til Sonic Youth, PJ Harvey og Cat Power, men kjem definitivt ut som EMA-original. Tre år seinare dukka dama opp med albumet The Future’s Void. Temaet der krinsar rundt internett og cyberpunk. Slett ikkje upassande då at ho denne gongen kler songane i eit meir maskinelt uttrykk. Synthesizeren dominerer over gitaren, og gjer det med stridige tonar. Groovet er seigt, lydbildet er større, og opphavskvinna har gått vidare.

I sonisk utforming har Exile In the Outer Ring med seg lyden av både debutalbumet og oppfølgjaralbumet. Samstundes som eg høyrer ei Erika M. Anderson som ikkje står stille. Som både klorar i kjerna av sitt eige vesen og søker rundt i utkanten av det, og skaper sitt sterkaste album til nå.

Outer Ring er hennar begrep for forstadane ein finn rundt byane. Her møtest kulturar, her møtes, og bur, dei som har flytta ut av sentrum fordi det blei for dyrt der, og dei som har søkt mot byen fordi det ikkje fanst jobb lenger på staden dei vaks opp. Erika M. Anderson har dei siste åra budd i Portland, Oregon, men ho vaks opp i Fargoland. Heilt presis i Sioux Falls i Sør-Dakota. Slik eg høyrer Exile In the Outer Ring handlar albumet like så mykje om folka derifrå som det handlar om storbyens forstadar. Folk frå ulike byar, tettstadar og præriehus rundt omkring i den amerikanske midtvesten.

For seven years i let you waste me
Before I could finally face it
Seven years of isolation
Seven years

Opningssporet 7 Years svevar fram på ei ganske så vennlegsinna synth-bølgje. Erika syng i nærleiken av engleaktig, vakre tonar med vemod i seg. Og ord som får meg til å tenke på bibelens forteljing om dei sju uåra. Her kan dette vel tolkast inn i armoda og arbeidslausheita som har råka så breitt i Midtvesten. At mange då ser håp om sju gode år med å plassere ein slesk bustadhai frå New York i presidentstolen er like uforståeleg for EMA som for mange andre. Men når du er «down and out» og «everyone thinks you’re worthless», då er situasjonen desperat. I albumets spretne «poplåt» Down and Out er det mykje empati i spel. Empati for den desperate, blanda med det lett undrande spørsmålet «what are you hoping for?».

Nå har dama fortalt i intervju at alle låtane på albumet var ferdigskrivne før Trump blei valt til president. Så ein direkte reaksjon på tilstanden i USA dei siste 8-9 månadane er dette ikkje. Det sentrale nummeret Aryan Nation er like fullt skummelt aktuelt. I ei drivande form, der synth og gitar skurrar og kastar flengjer i frå seg, syng Erika i tilnærma snerrande «Thurston Moore-style» om unge menn som samlar seg «outside of the casino». Med eit raseri i ryggmargen og eit hat i skallen. «In their eyes are things that you and I could never know» slår EMA fast.

EMA driv også med multimediaprosjekter. Eit av desse, der ho miksar kunstinstallasjon, musikk og VR-teknologi, ber namnet I Wanna Destroy. Noko som også er tittelen på albumets mest gitarorienterte nummer. Eit definitivt aggressivt stykke musikk om «the kids from the void». Sånn elles er nok synthesizeren den mest sentrale lydkjelda på albumet. EMA finn fram til den rå og skurrande tonen i instrumentet og gjer songane eit frenetisk uttrykk. Samstundes som ho skaper rom og får fleire av songane til å framstå ganske så nakent. Blood And Chalk til dømes. Den melodisk og vemodsvakre Blood and Chalk, om ein skikkelse som er kapitulasjonen nær. Ein song som startar heilt nede i det varlege og som nesten umerkeleg veks inn i ei kort lita støybye før den tonar ut, dirrande, utan større fakter. Breathalyzer sig på si side fram oppå eit disharmonisk industrielt uttrykk med ein god dose luft rundt seg. Ein song eg forresten opplever aldri så lite humoristisk. For er det ikkje eit lite glimt i auga til EMA når ho (i eit PJ Harvey-slekta melodiunivers) skildrar ein sexdebut på ein parkeringsplass der ute i Midtvesten ein stad? – «I feel so hot I feel so heavy, I’m in the backseat of the Camry … but when we start he wasn’t walking steady».

Det er vel vanskeleg å karakterisere Exile In the Outer Ring som ei optimistisk plate. Den er nok meir i slekt med det motsette. Men den store uløyselege håpløysa er det vel heller ikkje som står på programmet. «It’s hard to say where the darkness begin» ytrar EMA heilt mot slutten, «It’s possible that it’s coming from inside you» legg ho til. Og det er vel i tilfelle ikkje heilt umogeleg å gjere noko med?

8/10

TIDAL: EMA – EXILE IN THE OUTER RING